ایستانیوز: عضو هیات علمی دانشگاه علامه طباطبایی و اقتصاددان در نشست تخصصی با موضوع «توقف مناسبات مشوق رانت و فساد به مثابه راه نجات دولت، رشد تولید و کنترل تورم» گفت: براساس تجربه سه دهه گذشته، اقتصاد سیاسی ایران با پدیده «شکست سیاستگذاری» و «تسخیرشدگی ساختار قدرت» روبه‌رو بوده که نشان می‌دهد چرا کار ایران به سامان نمی‌شود و ناپایداری سیستمی در عرصه‌های سیاست و اقتصاد و اجتماع دست از سر ایران بر نمی‌دارد.
به گزارش پایگاه اطلاع رسانی بازارهای مالی(ایستانیوز)، فرشاد مومنی، افزود: این دولت اسم خودش را گذاشته دولت محرومان. شعار سال هم کنترل تورم و رشد تولید است ولی در همین یک ماه ببینید چه تحولاتی در قیمت آب، برق، بلیت هواپیما، ارز، تعرفه گاز، خدمت خودرو و از این قبیل اتفاق‌ها افتاده است.
اینها آن چیزهایی است که مستقیما توسط خود دولت اعمال می‌شود. بعد آن وقت می‌آیند مصاحبه می‌کنند می‌گویند ما اهتمام‌مان به کنترل تورم و اهتمام‌مان به فلان چیز است.
اما در سی سال اخیر حاصل شده ولی ما در هیچ دوره‌ای مانند این سی سال به این ابعاد، گسیختگی و آشفتگی در برنامه‌ریزی نداشته‌ایم.
بازارگرایی مبتذل
این اقتصاددان گفت: به اسم بازارگرایی به قیمت‌های کلیدی شوک وارد می‌کنند. بعد می‌گویند ما از افزایش قیمت‌ها ناراحت شدیم، پس باید این افزایش قیمت را کنترل کنیم. چطوری کنترل کنیم؟ از طریق افزایش عرضه. آنچه شما در این سیاست فاجعه‌ساز و فسادساز و ننگین در قاعده‌گذاری‌های مربوط به ارز، سکه، طلا، خودرو، مسکن، آب، بنزین و… می‌بینید، افزایش بیش از ۱۵ درصد نرخ ارز به خاطر شدت مخرب بودنش، به عنوان یک حادثه تاریخی در تاریخ اقتصادی کشورها ثبت می‌شود.
شما نگاه کنید گزارش‌های رسمی می‌گوید حدود ۳۵۰ تا ۴۰۰ میلیارد دلار را در یک تاریکخانه‌ای به نام بازار آزاد ارز ریخته‌اند. ما می‌گوییم اگر تو بازارگرای مبتذل نیستی، یک مقاله به ما نشان بده که منطق تغییرات قیمت در این بازار مبتذل و مافیایی چیست؟ چطور می‌شود که وقتی کشور تعطیل است، در این بازار جهش صورت می‌گیرد؟ چطور می‌شود که شما ۴۰۰ میلیارد دلار پول وارد این بازار می‌کنید اما جهش قیمت‌ها شدت می‌گیرد؟ این چه جور بازاری است؟
مومنی خاطرنشان کرد: عین این ماجرا در بازار سکه و طلا هم رخ داده است. در دوران‌هایی که قیمت جهانی طلا پایین آمده، ما با جهش‌های بزرگ در قیمت سکه روبه‌رو هستیم. این چه جور بازاری است؟ چرا کسی نمی‌آید راجع به این توضیح بخواهد؟ شما وقتی به متون مراجعه می‌کنید می‌گویند اگر نهادهای پشتیبان بازار کار نکنند، بازار به سلطه مافیاها درمی‌آید.
جمعیت فقیر ایران دو برابر شده است
استاد دانشگاه علامه افزود: بیش از ۶۰ درصد مصاحبه‌هایی که تاکنون در گفت‌وگو با وزیر صمت منتشر شده، این است که ما می‌خواهیم باب واردات را باز کنیم. در وزارت نیرو نیز همین کار را می‌کنند. بیست سال است که گزارش‌های ترازنامه انرژی کشور می‌گویند روزانه بیش از ۱.۲ میلیون بشکه معادل نفت در فرآیندهای تولید، انتقال و توزیع حامل‌های انرژی تلف می‌شود و هیچ کسی راجع به آن حرف نمی‌زند.
دایما می‌گویند که قیمت تمام شده برق ما ۵ برابر آنی هست که به مردم می‌دهیم. قیمت تمام‌شده بنزین ما ده برابر آن است. این چه خاک بر سری است که نهادهای نظارتی ما گوش هیچ کدام از اینها را نمی‌گیرند و به آنها نمی‌گویند که نظام موجود عرضه حامل‌ها، بحرانی است. چرا چوبش را بر سر مردم می‌زنید؟ اسم این مابه‌التفاوت بی‌کفایتی خود را، یارانه پنهان گذاشتند.
در تاریخ برنامه‌ریزی ایران، برای اولین‌بار است که در فاصله سال‌های ۱۳۹۷ تا ۱۳۹۹ که ما بی‌سابقه‌ترین شوک‌های ارزی را تا قبل از شیرین‌کاری‌های دولت آقای رییسی داشتیم، اندازه جمعیت فقیر ایران دو برابر شده است. اینها آمارهایی است که خودتان منتشر کرده‌اید.
رییس قوه قضاییه در همین روزهای پایانی فروردین گفته‌اند که وزیر صمت خواستار اختیاراتی بوده تا بتواند تولید خودرو را افزایش و قیمت آن را کاهش دهد اما قیمت خودرو با بی‌سابقه‌ترین جهش‌ها در تاریخ اقتصادی ایران روبه‌رو شد. در هر بازاری که بخواهید همین ماجراها در حال رخ دادن است. وزیر صمت ما نمی‌گوید چرا هر خودروسازی که ضریب تولید داخلی بالاتری دارد ورشکسته‌تر و هر کدام که ضریب مونتاژ بالاتری دارند، امتیازات بیشتری کسب می‌کنند اما دغدغه‌اش اختیارات بیشتر است تا جایی که می‌بینیم خودرو را می‌خواهند در بورس عرضه کنند. لایحه دو فوریتی برای واردات خودرو‌های دست دوم ارایه می‌کنند ولی خبری از یک لایحه عادی برای رفع مشکل تولید‌کننده‌های خودرو که مرکز تمام مطامع رانتی شده‌اند، نیست. به نام رییس‌جمهور ۲۰ اقتصاددان را دعوت می‌کنند که تقریبا به اتفاق آرا، توصیه می‌کنند فلان سیاست اجرا نشود اما صبح فردای آن جلسه، لایحه دوفوریتی دولت برای انجام آن کار به مجلس برده می‌شود. چه کسی شما را اداره می‌کند؟ این چه شیوه حکمرانی است؟
وی بیان کرد: مهم‌ترین خصلت تورم این است که مناسبات رانتی را تشدید می‌کند. حکومتگران ما لیست آن کشورهایی که تورم یک رقمی دارند را نگاه کنند و ببینند آدم شرم می‌کند یا نه؟
حق جامعه ما این است که از آن کشورها عقب‌تر باشد؟ همان گزارش می‌گوید ۴۱کشور دنیا تورم بین ۱۰ تا ۲۰ درصد دارند. یعنی ۱۷۶ کشور دنیا تورم‌شان زیر ۲۰ درصد است سپس می‌گوید ۸ کشور در دنیا وجود دارد که تورم بین ۲۰ تا ۴۰ درصد و ۹ کشور هم تورم بیش از ۴۰ درصد دارند. ایران را با کشورهایی مثل زیمبابوه، ونزوئلا، سودان، ترکیه، آرژانتین و … هم پالگی کرده‌اند یعنی تنها این ۵ کشور از ما وضع بدتری دارند. بعد از ایران کشورهای سریلانکا، سورینام و یمن قرار دارند. یعنی سورینام وضع بهتری نسبت به ما دارد. اصلا از مردم نظرخواهی کنید، ببینید چقدر از وجود کشوری به نام سورینام اطلاع دارند؟
مومنی گفت: ما به صراحت گفتیم باب سوداگری، مفت‌خواری و رباخواری را ببندید. هیچ کشوری در دنیا تا قبل از اینکه بانک‌های خصوصی خود را خلع ید و ملی نکرد، نتوانست از بحران خارج شود. تمام گزارش‌ها می‌گویند هیچ عنصری در دامن زدن به فعالیت‌های سوداگرانه به اندازه بانک‌های خصوصی موثر نبوده است.
کشورهای صنعتی پیشرفته بلافاصله بعد از جنگ جهانی دوم، بانک‌های خصوصی خود را ملی کردند. شما نمی‌توانید به صورت غیر شفاف پنج موسسه مالی نظامی را در بانک سپه ادغام کنید و بعد بگویی عجب کولاکی کردیم. شما باید به صورت برنامه‌ای، سلسله‌روندهای این بانک‌ها را متوقف کنید. دست بانک‌های خصوصی را باز گذاشته‌اند که هر بی‌قانونی که می‌خواهند بکنند و بعد راه‌حلی که پیدا کردند این بود که داده‌های مربوط به سهم واسطه‌گری‌های مالی را از سایت بانک مرکزی برداشتند. فکر می‌کنند اگر صورت مساله را پاک کنند مشکل حل می‌شود لذا یک دفعه می‌بینی بحران ارز و مسکن ریشه در بانک‌های خصوصی دارد. اینها رجزخوانی نیست، بلکه حرف کارشناسی است.
