ناممکن ‎های ارز؛ قیمت‌گذاری دستوری و تثبیت قیمتی

به گزارش پایگاه اطلاع رسانی بازارهای مالی(ایستانیوز)، بررسی نرخ ارز، سکه و طلا در سال 1399، نوسان را نشان می‌دهد؛ این نوسان از شیب صعودی شروع شده و مدتی به همین شکل ادامه داشت؛ البته در ماه گذشته تا حدی قیمت‌ها پایین آمد ولی باز هم به نرخ قبل برگشته است. افزایش قیمت‌ها دربازار ارز را می‌توان تحت تاثیر چند عامل بررسی کرد؛ تقاضای ارز به‌خاطر افزایش حجم نقدینگی تحریک شده؛ از طرف دیگر به دلیل شیوع بیماری کرونا و کسری بودجه دولت، عرضه ارز کاهش یافته است. البته ما تا قبل از این هم در منابع ارزی محدودیت‌هایی داشتیم، تضعیف روند عرضه ارز، نرخ بازار ارز را تحت تاثیر قرار داده است. تحریم‌های آمریکا، درآمدهای ارزی حاصل از فروش نفت را به پایین‌ترین حد ممکن رسانده است و در چنین شرایطی است که دولت امکان تاثیرگذاری در نرخ ارز را از دست داده، نرخ ارز متناسب با تورم افزایش یافته است.

باتوجه به اینکه بیش از ۸۰ درصد از درآمد‌های ارزی کشور، متعلق به دولت بوده و عرضه آن توسط بانک مرکزی انجام می‌شد، قیمت‌گذاری دستوری بود؛ ولی در شرایط تحریم و شیوع بیماری کرونا درآمدهای ارزی به شدت تحت‌تاثیر قرار گرفته و دولت ارزی ندارد که بخواهد برای آن قیمت‌گذاری انجام دهد. البته بازار ارز در بلندمدت، جهشی مشابه جهش ارزی سال 1397 را به خود نخواهد دید و این افزایش‌ها بعد از مدتی کنترل خواهد شد. تجربه جهش ارزی سال 1397 و تبعات آن بر اقتصاد کشور، نشان داد که انباشت افزایش نرخ ارز به صلاح اقتصاد کشور نیست. برای همین بانک مرکزی سعی می‌کند نرخ ارز با شیب ملایم و به صورت تدریجی رشد کند تا دوباره شاهد جهش‌های عجیب و غریب نباشیم. اما نباید این نکته را فراموش کرد که در اقتصاد ما، نمی‌توان انتظار تثبیت نرخ ارز را داشت.

از طرف دیگر جهش ارز، شوکی است که خیلی از کسب‌وکارها را در معرض آسیب قرار می‌دهد و در مقابل آن افزایش تدریجی نرخ ارز، اتفاق مثبتی است که صنایع تولیدی می‌توانند خود را با آن وفق ‌دهند. در بررسی و تحلیل وضعیت بازار ارز باید به این نکته توجه شود که بازار ارز تابعی از وضعیت عمومی اقتصاد ایران است و  بازار ارز ایران در این شرایط عمومی قرار است عمل کند. این شرایط عمومی همانند یک بستر برای بازار ارز و تعیین قیمت‌ها در بازار عمل می‌کند. آن‌طوری که خیلی از تحلیل‌گران و اقتصاددان‌ها معتقد هستند، اقتصاد ایران در سال 1399 با تورم و رکود همراه  خواهد بود، شکاف رکود تورمی و میزان آن و نرخ رشد پایین عواملی هستند که بر وضعیت بازار ارز اثرگذار خواهند بود.

همچنین به نظر می‌رسد احتمال اینکه نرخ رشد اقتصادی امسال در اطراف صفر قرار گیرد، بسیار زیاد است یعنی اقتصاد ایران امسال در حالت ایستایی (stagnation) خواهد بود. تجارت خارجی ایران به دلیل شیوع بیماری کرونا در حالت انقباضی قرار گرفته و در چنین شرایطی دولت با کسری شدید بودجه مواجه است. در نهایت این کسری بودجه خودش را در افزایش نقدینگی در اقتصاد نشان می‌دهد و پیش‌بینی می‌شود که نرخ رشد نقدینگی از میانگین ۴۰ سال بعد از انقلاب بیشتر باشد. در واقع به دلیل ناکافی بودن درآمدهای حاصل از صادرات نفت و مشکلات مرتبط با قرار گرفتن ایران در لیست سیاه و سخت‌تر شدن انتقال درآمدهای حاصل از صادرات غیرنفتی، فشار بر بازار ارز ایران بالا می‏رود. بنابراین بازار عرضه ارز ایران فشار بالایی را تجربه خواهد کرد.