زیر سایه تحریم

گزارش 98

فرار سرمایه‌گذاران

پیش از آن که تحریم‌های اقتصادی از راه برسند، سرمایه‌ها راه گریز را پیدا کرده بودند چه این‌که سرمایه‌گذاران پیش از وقوع حادثه خطر را احساس می‌کنند. از همان روزهایی که دونالد ترامپ تصمیم خود برای خروج از برجام را علنی کرد و دوره‌های زمانی 3، 6 و 9 ماهه را برای اعمال مرحله‌ای تحریم‌ها کلید زد، روند فرار سرمایه‌گذاران خارجی از اقتصاد ایران آغاز شد. در شرایطی که چشم‌انداز مثبتی در ورود سرمایه خارجی به اقتصاد ایران ایجاد شده بود و فعالان اقتصادی راه‌های مختلف را برای همکاری مشترک با اقتصادگردانان ایرانی امتحان می‌کردند، به‌یکباره شرایط تغییر کرد و روند معکوسی در جذب سرمایه به راه افتاد. شرکت‌هایی که برای اجرای پروژه‌ها به ایران آمده بودند، رفته‌رفته ایران را ترک کردند. برندهای بزرگی نظیر توتال و زیمنس برای پروژه‌های زیرساختی در بخش‌های نفت و راه‌آهن به ایران آمده بودند و تعداد زیادی از شرکت‌های اروپایی نیز فرصت‌های سرمایه‌گذاری ایران را مغتنم دانسته بودند. ورود هیئت‌های اقتصادی از کشورهای دیگر به ایران رکوردهای جدیدی را به ثبت رسانده بود و فعالان اقتصادی ایران اکثر وقت خود را به مذاکره با هیئت‌های خارجی اختصاص می‌دادند. این ایام اما با خروج آمریکا از برجام، سپری شد و امیدواری به افزایش سرمایه‌گذاری خارجی از بین رفت. این رویه در سال 1398 نیز ادامه داشت. سرمایه‌گذاری خارجی که یکی از اصلی‌ترین راه‌های رسیدن به رشد پایدار اقتصادی شناخته می‌شود، کاهش یافت و وضعیت نامعلومی پیدا کرد.

 

آخرین آمار رسمی اعلام‌شده از سوی آنکتاد نشان می‌دهد که اقتصاد ایران با افت 30 درصدی سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی در سال 2018 مواجه شده است.

 

آنکتاد، میزان سرمایه‌گذاری در ایران را طی سال 2018 میلادی 3 میلیارد و 480 میلیون دلار اعلام کرد. ایران جایگاه ۵۵ را در میان کشورهای مورد بررسی دارد که نسبت به گزارش سال قبل از آن ۱۰ پله نزول داشته است. ایران در سال 2017 بالغ بر 5 میلیارد و 19 میلیون دلار سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی جذب کرده بود. جذب سرمایه‌گذاری خارجی ایران در سال 2017 به رقمی بی‌سابقه طی سال‌های اخیر رسیده بود.

پیش‌بینی 99

به امید توافق سیاسی

تا زمانی که توافق سیاسی جدیدی حاصل نشود، چشم‌انداز رشد اقتصادی مثبت نخواهد بود. در صورتی که کشورهای اروپایی طبق آنچه در کنفرانس امنیتی مونیخ اعلام کردند، عمل کنند و مستقل از آمریکا به اجرای برجام دست بزنند، می‌توان انتظار داشت که وضعیت سرمایه‌گذاری در ایران بهبود یابد. حتی اگر سازوکار اجرایی جدیدی از سوی اروپا برای همکاری اقتصادی با ایران تعریف شود، امکان ورود شرکت‌های بزرگ به ایران بسیار اندک است مگر آن‌که برای بنگاه‌های کوچک و متوسط امکان جدیدی فراهم شود. زمانی که شرکای بزرگ اقتصادی، ایران را ترک کردند استراتژی بعدی ایران جذب سرمایه‌های کوچک از طریق همکاری بنگاه‌های کوچک و متوسط بود، اما این ایده هم چندان نتایج روشنی به همراه نداشت. در برنامه ششم توسعه برای تحقق رشد 8 درصدی اقتصاد، جذب سرمایه خارجی به میزان 65 میلیارد دلار پیش‌بینی شده است. که این میزان سرمایه‌گذاری پیش‌بینی‌شده شامل ۳۰ میلیارد دلار فاینانس، ۲۰ میلیارد دلار مشارکت اقتصادی و ۱۵ میلیارد دلار سرمایه مستقیم می‌شد./ آینده نگر