ایستانیوز:کشورهای غرب آفریقا با معضلات بزرگی مثل ناامنی و فساد مواجه‌اند و موانع تجاری زیادی را نیز پیش پای خود می‌بینند و این باعث می‌شود واحد پولی مشترکشان از آغاز با دردسرهای زیادی مواجه باشد.
پانزده کشور عضو اتحادیه اقتصادی غرب آفریقا یا همان اکوواس قرار است از سال آینده میلادی یک واحد پول مشترک به نام اکو را مورد استفاده قرار بدهند. تجربه یورو اصولا بیشترین تصور ذهنی صاحب‌نظران در مورد واحد پول مشترک را شکل داده و اکثر ابعاد این مسئله هم با تجربه اروپا در این خصوص سنجیده می‌شود. واقعیت این است که به‌کارگیری یک واحد پول مشترک موفق، چالشی بسیار بزرگ است.
نظریه‌های اقتصادی در مورد واحد پول مشترک ایده‌آل معمولا به چهار شرط لازم در میان اعضا اشاره می‌کنند. اول اینکه باید یک بازار کار بزرگ و مشترک وجود داشته باشد تا اتباع تمام کشورهای عضو بتوانند به راحتی در آن حرکت کنند و خلأهایی را که در مشاغل وجود دارد پر کنند. دوم اینکه باید راه‌های مختلف برای برقراری تعادل در تجارت منطقه‌ای مورد توجه قرار بگیرد، مثلا اینکه حرکت سرمایه هم در بین کشورهای عضو آسان باشد. سوم اینکه باید یک مکانیسم مرکزی برای نقل و انتقال مالی در میان کشورهای عضو وجود داشته باشد. شرط چهارم هم این است که کشورهای حوزه پولی مشترک باید روندهای کسب و کار مشابهی نیز داشته باشند تا از هرگونه شوک جلوگیری شود.
در مورد کشورهای غرب آفریقا همین شرایط را می‌توان بررسی کرد. آنها شش معیار را برای هماهنگ‌کردن اقتصادهایشان مورد توجه قرار داده‌اند: اول اینکه کسری بودجه هر عضو باید کمتر از سه درصد از تولید ناخالص داخلی‌اش باشد. دوم اینکه بدهی عمومی هر عضو نباید بیشتر از هفتاد درصد از تولید ناخالص داخلی باشد. سوم اینکه نرخ تورم آنها باید زیر پنج درصد باشد و نرخ تبدیل ارز هم در آنها باثبات باشد. همچنین ذخایر ارزی هر کشور عضو باید آن‌قدر باشد که حداقل سه ماه واردات را پوشش دهد. در عین حال، کسری فاینانس بانک‌های مرکزی کشورهای عضو نباید از ده درصد از درآمد مالیاتی سال قبل بیشتر شود.
اما این معیارها اصلا برای کشورهای غرب آفریقا آسان به نظر نمی‌رسند. مثلا تنها پنج کشور از میان آنها (یعنی سنگال، گینه، ساحل عاج، کیپ ورد و توگو) نرخ تورم و کسری بودجه‌شان منطبق با شروط ذکرشده است. اما حتی اگر تمام اعضای اکوواس هم موفق شوند که این شروط را برآورده کنند، باز هم تضمینی وجود ندارد که تجربه این واحد پولی مشترک، تجربه‌ای موفقیت‌آمیز باشد. واقعیت این است که کشورهای غرب آفریقا با معضلات بزرگی مثل ناامنی و فساد مواجه‌اند و موانع تجاری زیادی را نیز پیش پای خود می‌بینند. مسئله مهم‌تر اینکه زیرساخت‌های زنجیره تامین در این کشورها بسیار ناکافی و محدود است و این مانعی بزرگ در راه تجارت به شمار می‌رود. اگر نیجریه به این حوزه واحد پولی مشترک بپیوندد، تمام اعضا با یک دردسر جدید دیگر هم مواجه خواهند شد چون نوعی عدم تعادل بزرگ ساختاری در اتحادیه به وجود خواهد آمد. نیجریه بزرگ‌ترین اقتصاد آفریقا است و ۶۷ درصد از کل تولید ناخالص داخلی اتحادیه کشورهای غرب آفریقا را تشکیل می‌دهد و اقتصاد سایر کشورهای عضو خیلی با نیجریه فاصله دارد.
نکته‌ای که شرایط را پیچیده‌تر هم می‌کند، این است که قدرت‌های خارجی از جمله فرانسه هم به شدت روی شرایط اتحادیه آفریقای غربی تاثیر زیادی می‌گذارند. هشت کشور از اعضای اکوواس را کشورهای فرانسه‌زبان تشکیل می‌دهند: ساحل عاج، سنگال، نیجر، بورکینافاسو، بنین، گینه بیسائو، مالی و توگو. این کشورها یک واحد پولی مشترک به نام فرانک سی‌اف‌ای آفریقای غربی داشتند که یادگار دوران استعمار توسط فرانسه بود. در ابتدای مذاکرات در خصوص واحد پول مشترک تمام کشورهای آفریقای غربی، این مسئله مطرح شده بود که کشورهای غیرفرانسه‌زبان این منطقه یعنی غنا، گامبیا، نیجریه، لیبریا، سیرالئون و کیپ ورد باید ابتدا یک واحد پولی مشترک برای خود تشکیل دهند و اگر این واحد پولی موفق عمل کرد، این کشورها می‌توانند به همراه کشورهای فرانسه‌زبان مشغول استفاده از واحد پول مشترک اکو شوند.
اما فرانک آفریقای غربی به دلیل پشتوانه فرانسوی‌اش دارای مزایایی مانند ثبات تبدیل ارزی بوده و بنابراین کشورهای فرانسه‌زبان ممکن است نخواهند این مزایا را با پیوستن به اکو از دست بدهند. طبعا فرانسه هم به دنبال این است که واحد پول اکو پا نگیرد چون ذخایر زیادی از فرانک آفریقای غربی در خزانه‌داری فرانسه موجود است.
با این وجود، دلایل برای خوش‌بینی در مورد آینده اکو هم زیاد است. مثلا اینکه چنین واحد پولی می‌تواند به وحدت کشورهای آفریقای غربی کمک کند. موفقیت اکو می‌تواند کشورهای سایر مناطق آفریقا مثل شرق و جنوب را هم به پیوستن به حوزه‌های پولی مشترک ترغیب کند و این مسئله نیز به نوبه خود راه را برای تجارت آزاد گسترده در آفریقا هموار خواهد کرد./ آینده نگر
