رتبه‌بندی قرار است روابط بانک مرکزی با بانک‌ها را تنظیم کند

به گزارش پایگاه اطلاع رسانی بازارهای مالی(ایستانیوز) ، در عین حال خبرها حاکی از آن است که نتایج این رتبه‌بندی قرار نیست به صورت عمومی انتشار یابد و به نظر می‌رسد قرار است تنها کارکرد آن در زمینه اصلاح روابط بانک مرکزی با بانک‌ها و موسسات مالی و اعتباری کشور تعریف شود تا در همین راستا، اعطای خطوط اعتباری به بانک‌ها با دقت بیشتری صورت گرفته و بانک‌هایی که استحقاق دریافت ذخایر بیشتری دارند از بانک‌هایی که ناترازی‌های مالی افزون‌تری دارند، شناخته شوند. آرمان در گفتگو با کامران ندری- رئیس پژوهشکده پولی و بانکی- به بررسی این عملیات پرداخته شده است که در ادامه می‌خوانید:

 

رتبه‌بندی بانک‌ها چه کمکی به بهسازی سیستم بانکی می‌کند؟

 

بانک مرکزی پیش از این نیز از بانک‌ها رتبه‌بندی داشته است. اما از آن استفاده آنچنانی نمی‌کرده است. حدس من این است که در جریان اجرای بخشنامه عملیات بازار باز، بانک‌ها باید در ازای خطوط اعتباری که از بانک مرکزی دریافت می‌کنند، تامین وثیقه کنند. این تامین وثیقه برای همه بانک‌ها به یک شکل نیست. بانک‌هایی که رتبه اعتباری خوبی دارند طبعا می‌توانند وثیقه کمتری را تامین کنند و آنهایی که رتبه اعتباری ضعیفی دارند، باید وثیقه بیشتری را تامین کنند و بانک‌هایی که رتبه اعتباری خوبی دارند، می‌توانند تا 90 درصد ارزش وثیقه‌ای که گذاشته‌اند از خطوط اعتباری بانک مرکزی استفاده کنند و آنهایی که رتبه اعتباری ضعیف‌تری، دارند خیلی کمتر از ارزش وثیقه‌شان ممکن است که بانک مرکزی به آنها اعتبار دهد. بنابراین، این رتبه‌بندی که الآن حرفش زده می‌شود به احتمال خیلی زیاد به همان اجرای بخشنامه عملیات بازار باز مربوط می‌شود.

 

این رتبه‌بندی معمولا بر اساس چه معیارهایی انجام می‌شود؟

 

برای سنجش اعتبار بانک‌ها معیارهای استانداردی وجود دارد. البته این یک کار بسیار حرفه‌ای‌ست. اینکه تا چه اندازه ما دانش این کار را داریم تا بتوانیم به صورت صحیح و درست انجام دهیم و اینکه اطلاعاتی که بانک‌ها افشا می‌کنند تا چه اندازه قابل استناد هستند و می‌توانیم به اعتبار آن اطلاعاتی که در صورت‌های مالی خود افشا کرده‌اند یا سایر اطلاعاتی که به هر صورت منتشر کرده‌اند این اعتبارسنجی را انجام دهیم، همه محل سوال است. باید از بانک مرکزی این سوال را پرسید. قطعا روش و میزان دسترسی به اطلاعات، از مواردی است که باید از بانک مرکزی پرسید که برای این رتبه‌بندی از چه روشی می‌خواهند استفاده کنند. آیا اطلاعاتی که از بانک‌ها دریافت می‌کنند، به لحاظ روایی و صحت قابل اتکا هستند یا خیر. روش‌های متعددی وجود دارد که استاندارد هم هستند. ولی به هر حال بانک‌های مرکزی دنیا این کار را انجام می‌دهند؛ زیرا اکثر بانک‌ها متقاضی هستند که از منابع بانک مرکزی استفاده کنند، از خطوط اعتباری بانک مرکزی بهره‌مند شوند و برای اینکه بانک‌ها همه به لحاظ اعتباری در یک سطح نیستند، حتما باید این رتبه‌بندی انجام شود. لذا حدس من این است که این خبری که منتشر شده به احتمال زیاد یکی از آن اقداماتی است که بانک مرکزی در راستای عملیاتی‌کردن بخشنامه عملیات بازار باز انجام می‌دهد.

 

این عملیات چگونه می‌تواند از اعطای سودهای موهومی جلوگیری کند؟

 

ترکیب دارایی‌هایی که بانک‌ها نگهداری می‌کنند، حتما در رتبه‌بندی بانک‌ها موثر است. اگر دارایی‌هایی که بانک‌ها نگهداری می‌کنند از آن کیفیت مناسب برخوردار نباشد به احتمال زیاد رتبه اعتباری آنها کاهش پیدا می‌کند و به همان نسبت دسترسی آنها به منابع بانک مرکزی و خطوط اعتباری بانک مرکزی محدود می‌شود. همان‌ طور که گفتم رتبه‌بندی کار درستی است و بانک مرکزی حتما باید این کار را انجام دهد و قبلا هم این کار را انجام می‌داده و به نظر می‌رسد که الآن می‌خواهد با جدیت بیشتری آن را انجام دهد. رتبه‌بندی بانک‌ها قبلا هم در بانک مرکزی انجام شده و کار جدیدی نیست ولی خیلی موثر نبوده است. اکنون به حسب ظاهر در راستای اجرای عملیات بازار باز، این رتبه‌بندی را می‌خواهند اثربخش کنند. قطعا روش‌های خود را بهبود می‌بخشند. در رابطه با اطلاعاتی که از بانک‌ها می‌گیرند باید ببینیم این اطلاعات قابل اتکاست یا نیست؛ اینکه بانک‌ها در دارایی‌هایشان چه نوع دارایی‌هایی را نگهداری می‌کنند، آیا از آن کیفیت لازم برخوردار است یا خیر همگی در رتبه اعتباری که بانک‌ها می‌گیرند، موثر است. مثلا بانکی که مطالبات معوق خیلی بالایی دارد یا بخش عمده‌ای از دارایی‌هایش غیردرآمدزاست و نقدپذیری ندارد، قطعا نمی‌تواند رتبه اعتباری بالایی اخذ کند. این کار قبلا هم انجام می‌شده اما الآن باید به احتمال خیلی زیاد با دقت و کیفیت بالاتری صورت بگیرد و از آن مهم‌تر باید رتبه‌بندی موثر واقع شود. یعنی صرف یک کار مطالعاتی و یک رتبه‌بندی که بخواهد بلااستفاده باقی بماند کمکی نمی‌کند. قبلا هم به همین دلیل، خیلی در تنظیم روابط بانک‌ها با بانک مرکزی موثر نبوده است. یعنی بانک‌هایی بوده‌اند با رتبه اعتباری پایین که از منابع بانک مرکزی به میزان قابل توجهی استفاده کرده‌اند. طبعا الآن ما انتظار داریم که اگر این رتبه‌بندی انجام شود و به شکل صحیح و درست هم انجام شود، بانک‌هایی که رتبه اعتباری پایینی دارند نتوانند به همان اندازه‌ای که بانک‌های سالم، از منابع بانک مرکزی استفاده می‌کنند آنها هم به همین نسبت استفاده کنند.

 

کارکرد آن در ارتباط با سپرده‌گذاران چگونه خواهد بود؟

 

فکر نمی‌کنم این کارکرد در حال حاضر مد نظر بانک مرکزی باشد. وقتی رتبه‌ اعتباری بانکی مشخص می‌شود اگر این را اعلام کنند به صورت رسمی این می‌تواند در تصمیم مردم در اینکه در آن بانک سپرده‌گذاری بکنند یا خیر، اثر بگذارد. اما فکر نمی‌کنم این کارکرد اکنون مد نظر بانک مرکزی باشد. اگر هم رتبه‌بندی اتفاق بیفتد احتمالا رتبه‌بندی محرمانه است، فقط کارکرد داخلی دارد یعنی در واقع رابطه بانک مرکزی را با بانک‌ها تنظیم می‌کند. در حقیقت این روند ارتباطی به سپرده‌گذاران ندارد. اگر قرار است موسسات مالی رتبه‌بندی شوند به آن شکلی که شرکت‌های تجاری در کشورهای توسعه‌یافته رتبه‌بندی می‌شوند، این را باید موسسات دیگری انجام دهند که معمولا ارتباطی هم با بانک‌های مرکزی ندارند.