ایستانیوز:هم‌اکنون به‌رغم تحریم‌ها و فشار حداکثری نرخ سود بین بانکی ۱۸.۵درصد است و از این پس هر وقت نرخ سود بین بانک‌ها رو به افزایش گذارد، بانک مرکزی اقدام به خرید اوراق خزانه دولت نزد بانک‌ها و تزریق نقدینگی به آنها می‌کند تا مشکل کمبود نقدینگی آنها حل شود و نرخ سود بین بانکی کاهش پیدا کند.
به گزارش پایگاه اطلاع رسانی بازارهای مالی(ایستانیوز)،عملیات بازار باز بانکی از روز پنجشنبه با حضور حسن روحانی، رئیس‌جمهور به صورت رسمی آغاز شد و حالا مسئولان بانک مرکزی امیدوار هستند با این سیاست های جدید بانکی که رئیس کل بانک مرکزی آن را در تاریخ 60 ساله بانک مرکزی بی سابقه و انقلابی می داند، تورم را مهار کنند. تورم یکی از چالش های بزرگ اقتصاد ایران در طول حداقل 4 دهه گذشته است و همیشه نوسان های شدید آن زندگی مردم و فعالیت های اقتصادی از جمله تولید را با تنش های جدی رو به رو کرده است.
طبق گزارش سازمان برنامه و بودجه که سال گذشته منتشر شد متوسط نرخ تورم در ۴۰ سال (1357 تا 1397) ۱۸ درصد بوده است ولی در سال هایی مانند 1374 تورم کشور در مرز50 درصد (49.4 درصد) قرار گرفته است. همچنین تورم در دوران ریاست جمهوری محمود احمدی ن‍ژاد هم به حدود 46 درصد رسید. البته ایران در فاصله سال های 1292 تا 1396 آرام ترین دوره تورمی خود را پشت سر گذاشت و در مقطعی حتی تورم تک رقمی شد اما این مهم چندان دوام نیاورد و دوباره تورم با سرعتی زیاد افزایش یافت به گونه ای که طبق آخرین آمارهای مرکز آمار ایران و بانک مرکزی هم اکنون به بالای 40 درصد رسیده است. در این شرایط بانک مرکزی و رئیس کل آن امیدوار هستند با اجرای عملیات بازار باز بانکی تورم را به عنوان یکی از مهم ترین چالش های اقتصادی کشور مهار کرده و شرایط را سامان دهند.
اجرای عملیات بازار باز بعد از مصوبه شورای‌عالی هماهنگی اقتصادی در دستور کار بانک مرکزی قرار گرفت و براساس آن به بانک‌ها اجازه داده خواهد شد تا اقدام به خرید اوراق خزانه دولت کرده و وقتی با کمبود منابع مواجه شوند، این اوراق را به بانک مرکزی بفروشند و پول خود را دریافت کنند. انتظار سیاستگذار این است که با استفاده از این ابزار، از یک سو کانال استقراض بانک‌ها به بانک مرکزی و اضافه برداشت آنها از پول پرقدرت بانک مرکزی را ترمیم و آن را محدود سازد و از سوی دیگر با مدیریت نرخ سود بین بانکی در دامنه تعریف شده، مانع افزایش قیمت تمام‌شده پول در سیستم بانکی شده و با ایجاد یک کریدور جدید سود بانکی، در نهایت بتواند نرخ تورم را به هدف مورد نظر خود سوق دهد.
چهارشنبه هفته گذشته و یک روز قبل از اجرای سیاست بازار باز؛ بانک مرکزی در بیانیه ای اعلام کرد: «مدیریت نرخ سود در بازار بین بانکی»، «کنترل نقدینگی» و « بسترسازی برای سیاست‌های پولی مبتنی برهدف‌گذاری تورمی» مهم ترین اهداف اجرای عملیات بازار باز بانک است. در اطلاعیه بانک مرکزی آمده است:« اجرای چارچوب جدید سیاستگذاری پولی با هدف مدیریت نرخ سود در بازار بین بانکی و نهایتا کنترل نقدینگی و مهار تورم و فراهم کردن بستر لازم برای سیاست پولی مبتنی بر هدف‌گذاری تورم با استفاده از ابزارهای کوتاه‌مدت غیرمستقیم سیاست پولی است.»
رئیس‌کل بانک مرکزی گفته است: «در تاریخ 60ساله بانک مرکزی، این نهاد سیاستگذار حق استفاده از چنین ابزاری را نداشته و روش بانک مرکزی برای مداخله در بازار پول یک روش سنتی بود، اما از سال گذشته پس از مجوز استفاده از عملیات بازار باز از شورای‌عالی هماهنگی اقتصادی همچنین مصوبات شورای پول و اعتبار، الان به مرحله اجرای این تصمیم رسیده‌ایم.»
به گفته عبدالناصر همتی پیش از این و در روش سنتی بانک مرکزی «کل‌های پولی» یعنی نقدینگی و پایه پولی را برای مهار تورم کنترل می‌کرده است و این روش دیگر در دنیا استفاده نمی شود. « این ابزار پولی الان در دنیا دیگر استفاده نمی‌شود و به جای آن از عملیات بازار باز استفاده می‌شود که از نظر مفهومی به‌معنای خرید و فروش اوراق خزانه دولتی توسط بانک مرکزی از طریق سایر بانک‌هاست و اوراق خزانه دولتی به‌عنوان دارایی از سوی بانک‌ها خریداری می‌شوند تا از این محل سود به دست آورند.» او درباره نرخ سود بانکی و اثرات بازار باز بانکی برآن گفت:«هنگامی که بانک‌ها با کمبود نقدینگی مواجه باشند، اقدام به جذب نقدینگی با نرخ سود بالا می‌کنند و از همدیگر قرض می‌گیرند و در مقاطعی نرخ سود بین بانکی حتی به بالای 23درصد هم رسیده است، اما هم‌اکنون به‌رغم تحریم‌ها و فشار حداکثری نرخ سود بین بانکی 18.5درصد است و از این پس هر وقت نرخ سود بین بانک‌ها رو به افزایش گذارد، بانک مرکزی اقدام به خرید اوراق خزانه دولت نزد بانک‌ها و تزریق نقدینگی به آنها می‌کند تا مشکل کمبود نقدینگی آنها حل شود و نرخ سود بین بانکی کاهش پیدا کند. با آغاز فعالیت عملیات بازار باز، بانک مرکزی نرخ سود بین بانکی را تنظیم و به اهداف تورمی خود دست پیدا می‌کند. این انقلابی در سیاستگذاری پولی به شمار می‌آید چرا که باعث دگرگونی در رابطه بین بانک‌ها از حیث اضافه برداشت‌ها و بدهی‌های بانک‌ها به بانک مرکزی خواهد شد.»
بازار باز چیست؟
به زبان اقتصادی عملیات بازار باز به عنوان یکی از ابزارهای غیرمستقیم اجرای سیاست پولی، بیانگر چارچوب نهادی خرید و فروش اوراق بهادار پذیرفته شده توسط بانک مرکزی با هدف تاثیرگذاری بر نرخ سود کوتاه مدت در بازار بین‌بانکی و از این طریق تاثیرگذاری بر نرخ‌‌های سود در بازار پول و نهایتاً علامت‌دهی به سایر فعالیت‌های اقتصادی است. در واقع عملیات بازار باز به خرید و فروش اوراق قرضه دولتی در بازار آزاد، برای گسترش یا انقباض میزان پول در سیستم بانکی گفته می‌شود، که توسط بانک‌های مرکزی کشورها انجام می‌شود. خریدها به سیستم بانکی پول تزریق می‌کنند و رشد اقتصادی را افزایش می‌دهند، در حالی که فروش‌ها عکس این را انجام می‌دهند. در سیاست های اقتصادی عملیات بازار باز می‌تواند اهداف متفاوتی را دنبال کند برای مثال بانک مرکزی می تواند از طریق عملیات بازار باز نرخ تورم را تا حدودی کنترل کند.
