ایستانیوز:تورم یکی از اصلی‌ترین دغدغه‌های اقتصادی در هر کشوری است که نه تنها به سیاست‌های کلان اقتصادی وابسته است، بلکه به زندگی روزمره و قدرت خرید مردم نیز تاثیر می‌گذارد. در ایران، مانند بسیاری از کشورهای دیگر، نرخ تورم در سال‌های اخیر نوسانات زیادی داشته است. اما آیا همه اقشار جامعه به یک اندازه از تورم آسیب می‌بینند؟ پاسخ قطعا منفی است. برخی گروه‌ها به‌ویژه دهک‌های پایین‌تر درآمدی، بیشتر از دیگران از این پدیده اقتصادی آسیب می‌بینند.
به گزارش پایگاه اطلاع رسانی بازارهای مالی(ایستانیوز)،در این مقاله، به بررسی این موضوع می‌پردازیم که کدام دهک‌های درآمدی بیشتر تحت تاثیر تورم قرار دارند و چرا گروه‌های با درآمد پایین‌تر، تاثیر بیشتری از افزایش قیمت‌ها می‌پذیرند. برای پاسخ به این سوالات، ابتدا نگاهی به داده‌های اخیر تورم در کشور می‌اندازیم و سپس تحلیل می‌کنیم که چه عواملی باعث شده که تورم بیشترین فشار را بر دهک‌های پایین‌تر وارد کند.
تورم و اثرات آن بر جامعه
تورم، به‌طور ساده، به معنای افزایش عمومی و مستمر قیمت‌ها در اقتصاد است. این پدیده به تدریج قدرت خرید پول را کاهش می‌دهد و بر توانایی مردم برای تأمین نیازهای روزمره تاثیر می‌گذارد. در ایران، نرخ تورم در بهمن‌ماه سال جاری به ۳۲ درصد رسید که نشان‌دهنده تاثیرات شدید آن بر بازار کالاها و خدمات مختلف است.
برای درک بهتر این تاثیرات، لازم است به داده‌ها و جزئیات تورم در دهک‌های مختلف درآمدی نگاهی بیندازیم. آمارهای منتشرشده از سوی مرکز آمار ایران نشان می‌دهد که تورم در سال جاری در میان گروه‌های مختلف درآمدی تفاوت‌های قابل توجهی داشته است. در این تحلیل، تمرکز بر این نکته است که کدام یک از این گروه‌ها بیشتر از دیگران تحت تاثیر تورم قرار دارند.
چرا دهک‌های پایین‌تر بیشتر تحت تاثیر تورم قرار می‌گیرند؟
براساس اصول علم اقتصاد، تورم به طور یکنواخت بر همه اقشار جامعه تاثیر نمی‌گذارد. این عدم یکنواختی ناشی از تفاوت در الگوی مصرف و میزان وابستگی به کالاها و خدمات مختلف است. دهک‌های پایین درآمدی به‌طور عمده هزینه‌های بیشتری را صرف کالاهای ضروری و خوراکی می‌کنند، که این اقلام به شدت تحت تاثیر نوسانات قیمت قرار دارند. در مقابل، افراد با درآمدهای بالاتر معمولاً سهم بیشتری از درآمد خود را صرف خدمات و کالاهای غیرضروری می‌کنند که افزایش قیمت آن‌ها اثر کمتری بر زندگی روزمره‌شان می‌گذارد.
بیشتر بخوانید:هدف‌های قیمت طلا، سکه و دلار کجاست؟
الگوی مصرف در دهک‌های پایین درآمدی
دهک‌های پایین‌تر به دلیل اینکه عمده درآمد خود را صرف خرید کالاهای ضروری مانند خوراک، پوشاک، مسکن و حمل و نقل می‌کنند، بیشتر از افزایش قیمت این اقلام رنج می‌برند. برای مثال، در بهمن‌ماه سال جاری، نرخ تورم در گروه کالاهای خوراکی و آشامیدنی ۳۶.۵ درصد بود، در حالی که تورم در گروه کالاهای غیرخوراکی و خدمات تنها ۲.۹ درصد بوده است. این نشان‌دهنده آن است که تورم در اقلام ضروری، بیشترین فشار را بر طبقات پایین جامعه وارد کرده است.
چگونه تورم به دهک‌های پایین‌تر فشار می‌آورد؟
بر اساس داده‌های منتشرشده، دامنه تغییرات تورم در دهک‌های مختلف درآمدی در بهمن‌ماه به‌طور کلی بین ۳۰.۳ درصد برای دهک‌های اول و دوم تا ۳۲.۴ درصد برای دهک نهم بوده است. این تفاوت‌ها به‌طور نسبی در مقایسه با ماه قبل کاهش یافته، اما همچنان تفاوت معناداری بین دهک‌ها مشاهده می‌شود. این بدین معناست که دهک‌های پایین‌تر به علت اینکه بیشتر به خرید کالاهای ضروری وابسته‌اند، بیشتر تحت تاثیر این تغییرات قرار دارند.
یکی از عوامل کلیدی که باعث می‌شود تورم برای دهک‌های پایین اثرات شدیدتری داشته باشد، تغییرات قیمت اقلام خوراکی و دخانیات است. افزایش قیمت این اقلام نه تنها فشار بیشتری بر قدرت خرید خانواده‌ها وارد می‌کند، بلکه موجب کاهش رفاه اجتماعی و کیفیت زندگی این گروه‌ها نیز می‌شود.
اثر تورم بر خانواده‌های کم‌درآمد
تورم بالا به ویژه در اقلام غذایی، باعث افزایش هزینه‌های زندگی برای خانواده‌های کم‌درآمد می‌شود. این خانواده‌ها که معمولاً درآمد کمتری دارند و هزینه‌های ثابت بیشتری مانند اجاره مسکن، غذا، حمل و نقل و درمان دارند، با افزایش قیمت‌ها بیشتر از دیگر گروه‌ها احساس فشار می‌کنند. در نتیجه، این افزایش قیمت‌ها نه تنها به کاهش قدرت خرید منجر می‌شود، بلکه باعث می‌شود این افراد نتوانند نیازهای ضروری خود را به‌طور کامل تأمین کنند.
آیا سیاست‌های دولت در کاهش اثرات تورم موثر بوده است؟
دولت‌ها معمولاً برای کنترل تورم از ابزارهای مختلفی مانند سیاست‌های پولی و مالی، نرخ بهره و نظارت بر بازار استفاده می‌کنند. یکی از اقداماتی که اخیراً در ایران برای کاهش تورم انجام شده، عدم استفاده از تنخواه‌گردان خزانه برای تامین مالی دولت بوده است. این اقدام به کاهش رشد نقدینگی و کاهش فشارهای تورمی کمک کرده است. همچنین دولت‌ها می‌توانند با ارائه یارانه‌های نقدی و حمایتی به دهک‌های پایین، تا حدی از آثار منفی تورم بر زندگی مردم بکاهند.
با این حال، در شرایطی که تورم در سطح کلان همچنان بالا باشد، تاثیرات آن بر دهک‌های پایین غیرقابل اجتناب خواهد بود. به همین دلیل، بسیاری از کارشناسان اقتصادی بر این باورند که باید اقدامات بیشتری در جهت کنترل تورم و کاهش نابرابری‌های اقتصادی صورت گیرد.
در نهایت، می‌توان گفت که دهک‌های پایین‌تر درآمدی به دلیل وابستگی بیشتر به کالاهای ضروری و خوراکی، بیشترین تاثیر را از تورم می‌پذیرند. این گروه‌ها نه تنها بیشتر از دیگران تحت فشار افزایش قیمت‌ها قرار دارند، بلکه به علت محدودیت در درآمد و قدرت خرید پایین، قادر به مقابله با این فشارها نیستند. بنابراین، در کنار سیاست‌های کلان اقتصادی برای کاهش تورم، باید توجه ویژه‌ای به حمایت از این دهک‌ها انجام شود تا تبعات منفی تورم بر آن‌ها کاهش یابد و عدالت اجتماعی بیشتر در جامعه برقرار شود.
