به گزارش پایگاه اطلاع رسانی بازارهای مالی(ایستانیوز)،در سال های گذشته دولت اجرای طرح مالیات بر ارزش افزوده با نرخ های یکسان برای همه کالاها از جمله حامل های انرژی را دنبال کرده است. اما یک نکته مهم در این بین استفاده افراد گوناگون از کالاهای مختلف با نسبت های متفاوت است. این کالاها دارایی کشش های قیمتی و درآمدی متفاوتی اند، بنابراین نرخ های یکسان نمی تواند عدالت مالیاتی را تامین کند.

 

سهم حامل های انرژی در بودجه خانوارها بالاست. بنابراین تعیین نرخ های بهینه مالیات بر حامل های انرژی کمک شایانی به خانوارها می کند. تعیین نرخ بهینه این نوع مالیات ها می تواند از نظر درآمدی برای دولت مثمر ثمر واقع شود. این موضوع از جنبه انگیزشی برای کاهش مصرف خانوارها از حامل های انرژی مورد توجه قرار می گیرد. اما چطور باید مالیات را در این بخش اجرایی کرد، تا هم هدف دولت از نظر درآمدی تامین شود و هم کمترین کاهش رفاه اجتماعی از اجرای مالیات در خانوارها رخ دهد؟

 

 یک بررسی ایرانی برای پاسخ به این پرسش نرخ های بهینه مالیات برای حامل های انرژی خانوارهای شهری در ایران را محاسبه کرده است. پژوهشگران در این بررسی مخارج خانوارهای شهری ایران از سال 83 تا 99 را بررسی کرده اند. یافته های پژوهشگران نشان می دهد، سهم برق از کل مخارج صرف شده روی حامل های انرژی در دهک های هزینه پایین، نسبت به سایر حامل ها بالاست. این یعنی دهک های پایین هزینه ای درصد بالایی از مخارج صرف شده روی حامل های انرژی را به برق اختصاص داده اند. این درحالی است که در دهک های بالای هزینه ای، این نسبت به نسبت سایر حامل ها کمتر است.

 

با این وجود، نرخ های مالیات وضع شده از سوی دولت برای همه دهک های هزینه ای جامعه یکسان است و همه افراد با یک نرخ مالیات رو به رو می شوند.

 

هم چنین نتیجه این بررسی نشان می دهد سهم مخارج بنزین در دهک های هزینه ای پایین کم و در دهک های هزینه ای بالا، سهم بنزین از مخارج خانوار بالاست. پژوهشگران با اتکا به این یافته ها به دولت توصیه کرده اند برای کارایی مالیات و تقویت جنبه عدالت آن، در مورد انواع حامل های انرژی با توجه به کشش های قیمتی و درآمدی متفاوت حامل ها، باید نرخ های بهینه مالیات متفاوتی را برای دهک های مختلف وضع شود.

 

برای مطالعه بیشتر مقاله «محاسبه نرخ های بهینه مالیات بر حامل های انرژی برای خانوارهای شهری» را بخوانید. این مقاله در نشریه پژوهشنامه مالیات در پاییز سال 1400 منتشر شده است.