به گزارش پایگاه اطلاع رسانی بازارهای مالی(ایستانیوز)،تورم در یک اقتصاد، زمانی مزمن و سخت توصیف می شود که در یک دوره 10 ساله، به بیش از 20 درصد برسد. در ایران، متوسط نرخ تورم در دو دهه گذشته، بیش از 20 درصد بوده است. بنابراین ایران به تورم مزمن مبتلاست. یکی دلایل عمده در بروز تورم در اقتصاد ایران، نوسانات نرخ ارز است درحالیکه به گفته کارشناسان، این تورم داخلی کشورهاست که نرخ ارز را تعیین می کند. آیا تورم نرخ ارز را بالا می برد یا این نوسانات ارزی است که به تورم دامن می زند؟ اگر نوسانات نرخ ارز به طور صعودی ادامه پیدا کند، باید انتظارات داشت تورم هم بالا برود؟ آیا افزایش هزینه های تولید با افزایش نرخ ارز و به صرفه شدن صادرات جبران شدنی است؟ آیا این راه حل مناسبی برای اقتصادهای دچار تورم مزمن است؟

 

شناخت اثر ارز بر اقتصاد، از موضوعات مورد علاقه سیاستگذاران و مردم است. این شناخت به همه  کمک می کند قیمت ها را پیش بینی کنند. نرخ ارز به دلیل اثرگذاری بر قیمت های وارداتی و صادراتی، قیمت مصرف کننده، سرمایه گذاری و حجم تجارت اهمیت بسیاری دارد. نکته مهم اینکه یکی از عوامل اصلی تعیین کننده تورم، حرکت نرخ ارز است و ثبات قیمت ها و کاهش سطح تورم، از ماموریت های همه بانک های مرکزی در سراسر جهان به شمار می رود.

 

پژوهشگران در مطالعه ای که با هدف بررسی اثر نرخ ارز در شاخص های اقتصادی ایران انجام شده، داده های اقتصادی از سال 80 تا 90 را بررسی کرده اند. یافته های آن ها نشان می دهد در اقتصادهایی که از ثبات برخوردار است و در آن بازارهای عمیق رقابتی شکل گرفته است، نرخ تورم در کنار دیگرعوامل، نقشی تعیین کننده در نرخ ارز دارد اما نه به این معنا که به طور ضروری، تغییر تورم، نرخ ارز را هم تغییر دهد.

 

در کشورهایی که رقابت پذیری مادی، مدیریت و کیفیت تامین وجود ندارد و بهره وری پایین است، بازارهای عمیق رقابتی هم شکل نمی گیرد و انعطاف طرف عرضه نسبت به خواسته ها و سلایق و شرایط حساس نیست. بنابراین وقتی تورم ایجاد می شود باید نرخ ارز همراه و متناسب با آن تغییر کند تا رقابت پذیری بازاری و حتی مزیت بازاری، کاستی های رقابت پذیری فنی را جبران کند. در این شرایط، نرخ ارز از تورم دنباله روی می کند. در شرایط بی ثباتی نقدینگی و تورم مستمر، هزینه های بسیاری با تغییر نرخ ارز در کشورها ایجاد می شود که به تخصیص نابهینه منابع دامن می زند. درمان ریشه ای این مشکل در کشورهای مختلف، محدود کردن و تثبیت تورم است و سیاستگذاران باید بدانند دنباله روی نرخ ارز از تورم در شرایط بی ثباتی مستمر قیمت ها، مشکل تولید و صادرات را حل نمی کند.

 

در ایران، در سال های متمادی، قیمت کالاها به طور مستمر بی ثبات و افزایشی بوده است و  کالاها نسبت به قبل گرانتر تولید شده، و بنابراین گران تر فروخته می شود. از نظر کارشناسان، دلیل عمده این مشکل، ناکارآمدی سازمان ها، ریخت و پاش و سواستفاده از قیمت کالاهاست و دستکاری نرخ ارز برای رقابت پذیری کالا، با صرفه شدن صادرات و گران شدن واردات، راه چاره نیست. کیفیت، انضباط بودجه ای بنگاه ها و توجه به هزینه های بی حساب و کتاب و جلوگیری از دلال بازی های غیرمولد برای ثبات قیمت تمام شده از مهم ترین عوامل در کاهش تورم است.

 

بعضی از لزوم افزایش مستمر نرخ ارز، در شرایط گرانی کالاهای تولید داخل برای تامین رقابت پذیری می گویند. به گفته کارشناسان این راهکار زمانی منطقی است که تعدیل نرخ ارز هزینه های تولیدی و تخصیصی  و تورمی ندارد و علاوه بر این، تضعیف پول ملی، ابزار پوشاندن کاستی ها نیست. راه حل اساسی رفع کاستی های فنی و مدیریتی در  بخش تولید است.  

 

برای مطالعه بیشتر «تاثیر نرخ ارز در شاخص های اقتصادی ایران» را بخوانید. این مقاله در  تابستان سال جاری، در فصلنامه رویکردهای پژوهشی نو در علوم مدیریت چاپ شده است.