امین رنجبر، کارشناس بازار سرمایه / بورس در ماه‌های ابتدایی سال با حمایت و تبلیغات دولت رونق زیادی گرفت و شاخص طی چند ماه چند برابر شد که اتفاقی بی‌سابقه بود. دلایل این رشد برخاسته از خود بازار نبود گرچه که شرایط سال گذشته مانند افزایش قیمت دلار باعث شد مزیت رقابتی برای خیلی از شرکت‌ها فراهم شود و وضعیت بهتری پیدا کنند. در این زمان شرکت‌های صادرات‌محور و شرکت‌هایی که قیمت محصولاتشان با نرخ ارز هم‌راستا بود شرایط خوبی را در صورت‌های مالی تجربه کردند که در صورت‌های مالی امسال و سال آینده‌شان هم می‌توان انتظار داشت که چنین اتفاقی رخ دهد اما میزانی که سطح عمومی قیمت‌ها در بازار بالا آمد خیلی تناسب دقیق و قابل‌ردیابی با وضعیت عملکرد شرکت‌ها نداشت. آنچه باعث شد بازار با این شرایط بالا بیاید سیل نقدینگی بود که به سمت این بازار گسیل شد و سمت تقاضا را به‌شدت تحریک کرد. دلیل این موضوع نیز روشن بود؛ دولت به دلیل نیازهای مالی خود تصمیم گرفت مقداری از دارایی‌هایش را در بورس عرضه کند. تقریباً اولین بار بود که دولت و حاکمیت به بورس توجه کرده بودند. درگذشته هم سیاست‌مداران هنگام انتخابات سمت بورس می‌آمدند اما این بار ماجرا بسیار متفاوت بود. درواقع موضوع آزادسازی سهام عدالت و تبلیغاتی که در ابتدای سال انجام دادند موجب شد تا پول‌های مردم به سمت بازار سرمایه گسیل شود. این رشد چند برابری اتفاقی خاص بود و هیچ‌کدام از اهالی قدیمی بازار سرمایه و باتجربه‌ها چنین شرایطی را تجربه نکرده بودند. در همین ماه‌ها مشکلات عجیب‌وغریبی که بیشتر زیرساختی بود را تجربه کردیم. مشکلاتی که هیچ‌کس برایش آماده نبود و تجربه‌ای در این خصوص نداشت. تعدد ابلاغیه و دستورالعمل‌ها از جانب سازمان بورس افزایش یافت و شرایط غافل‌گیرکننده بود. بازار به‌جایی رسید که رشد شاخص بالایی را تجربه کرد و از سویی اخبار متناقض از سمت دولت در خصوص دارا دوم (صندوق پالایش یکم) منتشر و بحث مخالفت وزیر نفت باعرضه پالایشگاه‌ها به‌صورت صندوق  ETF مطرح شد که این موضوعات تردیدهایی را به بازار القا کرد. رشد بازار موجب شد به جمع سرمایه‌گذاران قدیمی که اواسط این راه، آن را نقد کرده بودند و کنار نشسته بودند افزوده شود. سودها خیلی زیاد بود و افراد شروع به  حفظ سود کردند. شرکت‌های حقوقی هم که منافع زیادی را کسب کرده بودند ترجیح دادند بخشی از این منافع را حفظ کنند. این روند ذخیره سود و اخبار متناقض کم‌کم موجب شد تا فشار فروش به سمت عرضه در بازار تقویت شود.

 

به‌هرحال اصلاح در فرآیندهای صعودی همیشه طبیعی است و این روندها همیشه بوده اما طی دو مرحله سازمان بورس تلاش کرد از شرکت‌های حقوقی بخواهد با یک برنامه‌ای از بازار حمایت کنند و بتوانند روند اصلاحی را متعادل کنند. اما به دلایل متعددی این اتفاق نیفتاد و تلاش سازمان بورس و حقوقی‌های بازار هم ناکام ماند. این موضوع می‌تواند سیگنالی باشد مبنی بر اینکه کار از دست بزرگ‌های بازار خارج‌شده است. این موضوع موجب شده تا در دوان اصلاح، فشار فروش‌ها سنگین‌تر شود و می‌شود گفت یک هراس در بین سرمایه‌گذاران ایجادشده مبنی بر اینکه بازار در حال از دست رفتن است و به هر قیمتی باید سهامشان را به فروش برسانند.

 

البته وضعیت نزولی بازار هم مانند وضعیت عجیب‌وغریب صعودی پایدار نخواهد بود. سرمایه‌گذاران باید به این موضوع توجه کنند که این بازار، بلندمدت است. بسیاری از سرمایه‌گذاران این بازار را کسانی تشکیل می‌دهند که کمتر از 6 ماه است کد بورسی گرفته‌اند و قاعدتاً سرمایه‌گذاری‌هایشان قدیمی و مدت‌دار نیست. این افراد باید بدانند که بورس بازار یک‌ماهه، دوماهه و شش‌ماهه نیست. آن‌ها سهام شرکت‌هایی را می‌خرند و در آن شریک می‌شوند که مجموعه‌های بزرگی هستند که برای بازه‌های زمانی طولانی ایجادشده‌اند بنابراین تصمیماتشان را باید با فعالیتی که در آن سرمایه‌گذاری می‌کنند هم‌راستا کنند. اگر بدانند که چه سهامی را با چه هدفی خریده‌اند خیلی در نوسانات نگران نخواهند بود./ آینده نگر