گزارش 98

کاهش تنش ارزی

اولین نشانه‌های تغییر در اقتصاد ایران با تحولات بازار ارز، نمایان می‌شود. ثبات یا بی‌ثباتی وضعیت اقتصاد ایران وابستگی غیرقابل انکاری به قیمت ارز در بازار آزاد دارد. به همین دلیل بود که از اواخر سال 1396 با برهم خوردن فضای بازار ارز، اقتصاد ایران از آرامش 4 ساله خود فاصله گرفت. التهاب در بازار ارز در سال 1397 به اوج خود رسید. قیمت دلار در این سال تا 16 هزار تومان هم پیش رفت و همین موضوع اقتصاد ایران را با بی‌ثباتی قابل توجهی مواجه کرد. پیش‌بینی‌پذیر بودن پارامترهای تعیین‌کننده برای فعالان اقتصادی جزو مهم‌ترین مولفه‌های کسب و کار است. این موضوع به مدت 4 سال در اقتصاد ایران وجود داشت اما در سال 97 تحولات پی‌درپی مانع تحقق این امر شد و فعالان اقتصادی را با چالش مواجه کرد. در سال 98 با عبور از تنش‌های ارزی، شرایط تغییر کرد و آرامش نسبی در بازار ارز ایجاد شد. هرچند که نرخ دلار بالای 11 هزار تومان قرار داشت و تا 15 هزار تومان هم پیش رفت اما نوسانات محدود بود و فعالان اقتصادی با تنش‌های کمتری نسبت به سال 97 مواجه بودند. قیمت دلار در این سال بسته به تحولات سیاسی، اخبار و رویدادهای کلان نوسانی حدود 20 درصد را تجربه کرد. البته در این میان نقش بانک مرکزی غیرقابل انکار بوده است چه این‌که با کوچک شدن بازار و پایین آمدن حجم معاملات، عملاً عمده خرید و فروش‌ها از طریق بانک مرکزی مدیریت شد و این بانک نفوذ خود را در بازار افزایش داد. عبدالناصر همتی رئیس کل بانک مرکزی در جریان تنش‌ها، وارد میدان شد و با انتشار پست اینستاگرامی سعی کرد که جو بازار را در اختیار بگیرد. همین موضوع باعث شد تا بازدهی بازار ارز در 11 ماهه سال 98 به 12 درصد برسد. نوسان 12 درصدی قیمت از ابتدای سال تا ابتدای اسفند نشان می‌دهد که این بازار جذابیت لازم را برای سرمایه‌گذاران نداشته است.

دلار در ابتدای سال 1398 با قیمت 12 هزار و 890 تومان خرید و فروش شد. این نرخ با اندکی نوسان، روندی تقریباً افزایشی را طی کرد و در 19 اردیبهشت به بالاترین قیمت خود در طول 11 ماه رسید. در این زمان نرخ دلار در بازار آزاد 15 هزار و 350 تومان ثبت شد. اما از آن زمان روند کاهش قیمت ارز آغاز شد و قیمت آن در تاریخ 5 شهریور به کمترین میزان خود در سال 98 یعنی 11 هزار و 100 تومان رسید. البته که در اسفندماه ورق به طور کل برگشت و دلار آخرین روز کاری سال 98 را با قیمت 16100 تومان به پایان رساند.

پیش‌بینی 99

وابسته به سرنوشت

بازار ارز در اواخر سال 98 با توجه به ورود ایران به لیست سیاه مالی با تنش مواجه شد و بهای دلار افزایش یافت. در شرایطی که به نظر می‌رسد دوران تنش ارزی به پایان رسیده است و فعلاً ظرفیت چندانی برای افزایش بهای دلار وجود ندارد، تحولات بین‌المللی در حوزه اف‌اِی‌تی‌اف می‌تواند بر قیمت ارز تاثیرگذار باشد. اگر نقل و انتقالات ارزی با چالش بیشتری مواجه شود و صادرکنندگان نتوانند ارز حاصل از صادرات را وارد ایران کنند، عرضه ارز کاهش خواهد یافت و این موضوع قیمت دلار را افزایش خواهد داد. سناریوی دوم این است که ورود به لیست سیاه، وضعت نقل و انتقالات ارزی را از این بدتر نمی‌کند که در این صورت نمی‌توان انتظار تغییرات ویژه‌ای در بازار ارز داشت./ آینده نگر