بورس تهران رکورد شکست و شاخص کل تا کانال 500 هزار واحد ارتفاع گرفت. این رکوردزنی البته نه تنها ناشی از افزایش حجم نقدینگی در بازار سرمایه بلکه به دلیل افزایش نرخ ارز هم بود. در روزهای گذشته دوباره نام ایران در فهرست سیاه اف ای تی اف قرار گرفت و همین به نوسان نرخ ارز در بازار انجامید. نرخ اسکناس سبز و آبی آمریکایی نه تنها در بازار آزاد بلکه در سامانه نیما هم تغییر کرد و همین به انتظار تورمی خریداران سهام دامن زد.

 

با افزایش نرخ ارز انتظار مثبت از آینده درآمد شرکت هایی که یا کالای خود را صادر می کنند یا به نحوی با صادرات در ارتباطند، در بین معامله گران تقویت شده است. قیمت کالای صادراتی درواقع  متاثر از قیمت جهانی کالا و نرخ ارز در داخل است. بنابراین هرچه نرخ ارز رشد کند، سودآوری شرکت های تولیدکننده کالای صادراتی هم بیشتر می شود. باتوجه به این مسئله می توان گفت رشد چند روز اخیر شاخص کل بر مبنای یک منطق اقتصادی شکل گرفته است و اگر نرخ ارز افت نکند و انتظار مثبت از درآمد آتی شرکت های صادراتی تقویت شود، رشد شاخص کل با اثرپذیری از این عامل ادامه پیدا می کند. با این حال نمی توان از اثربخشی رشد قیمت سهام شرکت های ضعیف هم گذشت که قیمت سهم آن ها هیچ تناسبی با واقعیت های ذاتی شان ندارد. سهام بسیاری از این شرکت ها در بازار سرمایه حباب زده است و این حباب هم چنان باد می شود. 

 

یکی از روش های معمول در بهبود وضعیت کنونی بازار سرمایه افزایش عرضه های اولیه است اما به نظر من، مکانیزم عرضه اولیه سهام و کشف قیمت سهام در عرضه اولیه شرکت ها در بورس ما مشکلاتی دارد. اگر به وضعیت عرضه اولیه دقت کنید می بینید وقتی شرکت ها برای اولین بار سهام خود را عرضه می کنند، چند روزی صف خرید برای آن سهام وجود دارد و پس از چند روز دیگر خبری از آن سهام نیست. از نظر من این مسئله به خاطر مشکلات مکانیزم عرضه اولیه سهام در بورس ماست که برای هر فردی سهمیه خاصی در عرضه اولیه مشخص می کند و تعداد محدودی سهم با ارزش محدودی به افراد تعلق می گیرد.

 

مسئله دیگر اینکه حجم عرضه های اولیه در بازار سرمایه با میزان نقدینگی که وارد بازار می شود، تناسبی ندارد. مگر اینکه سهامداران عمده این دسته شرکت ها در روزهای پس از عرضه اولیه سهام خود را عرضه کنند و بخشی از نقدینگی جذب این سهم ها شود. متاسفانه در عرضه های اولیه اخیر در بازار سرمایه  چنین روندی طی نشده است و بسته به اندازه یک شرکت و ضوابطی که هیئت پذیرش برای آن شرکت تعیین کرده، 5 تا 15درصد سهام عرضه شده و در روزهای آینده یا به طور تقریبی عرضه سهامی انجام نشده یا محدود بوده است. در این شرایط در عمل عرضه اولیه کارکرد لازم در جذب حجم بالای نقدینگی در بازار را ندارد.