به گزارش پایگاه اطلاع رسانی بازارهای مالی(ایستانیوز)،در ادبیات علم اقتصاد از بخش‌های اقتصادی (کشاورزی، صنعت و خدمات) به‌عنوان موتور رشد و توسعه اقتصادی نام برده می‌شود. بخش خدمات اقتصاد، فاز سوم از توسعه در اقتصاد کشورهای توسعه‌یافته، بعد از بخش کشاورزی و صنعت (فازهای اول و دوم توسعه در گذر زمان)، جایگاه مناسبی در دهه‌های اخیر به خود اختصاص داده، سهم قابل‌توجهی در رشد، توسعه و همچنین اشتغال‌زایی در اقتصاد کشورهای مذکور دارد.

 

تعریف بخش خدمات به دلیل پیچیدگی‌های موجود و تنوع فعالیت‌ها بالاست؛ بعدها فعالیت‌های اقتصادی بر اساس تئوری سه‌بخشی، به سه بخش مواد خام (بخش اول)، تولیدی (بخش دوم) و خدمات (بخش سوم) تقسیم شدند که این نوع دسته‌بندی توسط دانشمندانی همچون آلن فیشر، کالین کلارک و جین فوراستیه در اواسط قرن بیستم توسعه‌یافته بود. آن‌ها خدمات را به‌صورت «به‌کارگیری قابلیت‌ها از طریق فعالیت‌ها، فرآیندها و عملکردها برای سود خود یا دیگری» تعریف می‌کنند.

 

مرکز پژوهش‌های اتاق ایران، بولتن اقتصادی دی‌ماه 1398 را با عنوان «نقش بخش خدمات در رشد و توسعه اقتصادی» منتشر کرده که در بخش از آن گزارش آمده است: بر اساس آمارهای جهانی در سال‌های اخیر حدود 70 تا 80 درصد از ارزش‌افزوده کل در کشورهای توسعه-یافته‌ای همانند ژاپن، فرانسه، انگلستان و ایالات‌متحده آمریکا در بخش خدمات بوده و همچنین سهم قابل‌ملاحظه‌ای در حدود 70 تا 75 درصد از کل شاغلان را در کشورهای مذکور در بر دارد. بخش خدمات در ایران حدود 50 درصد تولید ناخالص داخلی را شامل می‌شود که البته هنوز هم از متوسط جهانی (حدود 64 درصد بر اساس آمار بانک جهانی) کمتر هست.

 

بااین‌حال مطالعات در زمینه رابطه سهم بخش‌های اقتصادی با رشد و توسعه اقتصادی در جهان همانند لیندن و محمود (2007) رابطه‌ای مشخص، مثبت و معنادار بین رشد سهم بخش صنعت و رشد اقتصادی را تأیید کرده اما در خصوص بخش کشاورزی و خدمات به جمع‌بندی یکسان و یکپارچه دست پیدا نکرده‌اند. بااین‌وجود نقش سازنده رشد بخش خدمات در پیشرفت و ترقی اقتصاد قابل‌انکار نخواهد بود.

 

از طرف دیگر برخی اقتصاددان‌ها از بخش خدمات به‌عنوان موتور محرک رشد اقتصادی در کشورهای توسعه‌یافته یاد می‌کنند. این سخن گواهی است بر اهمیت و جایگاه قابل تأمل این بخش در اقتصاد.‌ این درحالی است که در اقتصاد ایران، بخش خدمات با وجود اینکه نقش مؤثری در رشد اقتصادی و ایجاد اشتغال داشته است، مورد توجه جدی سیاستگذاران در هنگام خط مشی‌گذاری قرار نگرفته است.

 

 آلبرت بغزیان، استاد اقتصاد دانشگاه تهران در گفت‌وگو با روزنامه ایران گفته است: این‌طور به‌نظر می‌آید که خدمات به بخش نامطلوبی در اقتصاد ایران تبدیل شده است و به‌عنوان شاخص و بخش منفی به آن نگاه می‌شود. این در حالی است که چهار بخش در اقتصاد کشور وجود دارد؛ بخش نفت و گاز، کشاورزی، صنعت و خدمات. یعنی آنچه که در سه قالب نخست نگنجد، وارد بخش خدمات می‌شود. حال آنکه برخی از حوزه‌های خدماتی خود به‌عنوان یک صنعت شناخته شده است.

 

او به صنعت رستوران داری، هتل‌داری و بانک خدماتی اشاره می‌کند که محصول آنها، قابل لمس نیست. یا اینکه کار یک برنامه نویس، خدماتی است، ممکن است برای بخش صنعت برنامه بنویسد. یا اینکه شرکت‌های مشاوره‌ای، کارگزاری‌ها، بنگاه‌های معاملات ملکی، تجارت و بازرگانی، آرایشگری، معلمی و کارهای مهندسی همگی جزو بخش خدمات هستند که به مواد اولیه خاصی احتیاج ندارند. با این توضیح اگر بخش خدمات رشد کند و سهم خدمات در کشور بالا رود، بدین معنا نیست که این بخش جلو افتاده و دیگر بخش‌ها جا مانده‌اند. رشد بخش خدمات بدین معنا نیست که صنعت نفت افت کرده است.

 

اما بخش خدمات با سه بخش دیگر یعنی اقتصاد نفت و گاز، صنعت و کشاورزی ارتباط دارد. یعنی اینکه ساخت هتل جزو صنعت است پس تا صنعت رشد نکند خدمات هم نمی‌تواند رشد کند. در حالی که اگر خدمات رشد کند، صنعت هم متقابلاً رشد می‌کند. در اقتصاد مقاومتی هنگامی که از راه‌های برون رفت از رشد منفی اقتصاد می گویند به گردشگری تاکید می‌شود و ایران هم مدام به اقتصاد گردشگری ترکیه اشاره دارد و می‌خواهد پا جای پای انها بگذارد؛ اگرچه در این مسیر ناهمواری‌هایی زیادی دارد.

 

بغزیان معتقد است: اقتصاد بخش خدمات در ایران جای رشد بالایی دارد و ممکن است باعث رشد اقتصاد شود. اما باید در کار خدماتی مهارت ایجاد کنیم. برخی کارهای خدماتی نیاز به مهارت دارد. اما مهم‌ترین بحث حقوق معنوی کار خدماتی است و قوانینی که در ممانعت از تعرض به یک شغل و قوانین حمایتی آن وجود دارد.

 

او معتقد است: به‌نظر من هرچه بخش خدمات محدودتر شود، تولید هم محدودتر می‌شود. نباید جلوی خدمات را گرفت و می‌توان حتی با تولید محدود خدمات بهتری ارائه داد. چشم‌انداز بخش خدمات نسبت به تولید بهتر است و رشد خدمات می‌تواند رشد تولید را هم به‌دنبال داشته باشد.