در شرایطی که طی سه سال گذشته وضعیت اقتصاد ترکیه آشفته بوده و شاخص های تورم،‌ قیمت مسکن و نرخ برابری لیر ترکیه در برابر دلار آمریکا در وضعیت نامساعدی قرار داشته است، علت یا علل افزایش مهاجرت شهروندان ایرانی به این کشور چه بوده است؟

 

1-طی ماه ها و سال های گذشته همواره اخبار و گزارش های متعددی از افزایش تمایل خرید ملک در ترکیه توسط ایرانیان شنیده و خوانده ایم. دیروز هم به نقل از رسانه های ترکیه خبری مبنی بر این منتشر شد که ایرانی ها در سال 1397 به اندازه 10 سال گذشته در کشور همسایه مسکن و مستغلات خریده اند. در مرداد سال جاری نیز برخی رسانه ها به نقل از منابع رسمی ترکیه گزارش کردند که طی 6 ماهه نخست سال 2019، ایرانی‌ها با افزایش 150 درصدی مهاجرت به ترکیه و خرید 2 هزار و 202 خانه به ارزش 550 میلیون دلار، در زمره بزرگ‌ترین گروه‌های سرمایه‌گذار در این کشور ثبت شده اند. بر اساس قوانین ترکیه، خارجی‌ها برای اینکه بتوانند اقامت این کشور را به دست بیاورند، باید 500 هزار دلار در یک بانک ترکیه‌ای حساب داشته باشند و تعهد دهند که این پول سه سال در بانک بماند یا خانه‌ای به ارزش حداقل 250 هزار دلار خریداری کنند. همچنین بررسی آمارهای ترک استات، نشان می‌دهد که ایرانی‌ها 6.8 درصد از کل مهاجران به ترکیه در سال 2018 را تشکیل می‌دهند.

 

2- آنگونه که موسسه «گلوبال پراپرتی گاید» در آمار های فصلی خود از بازار مسکن جهان گزارش کرده است،‌ در سال منتهی به فصل دوم سال 2018 (بهار سال 97) بازار مسکن ترکیه با ثبت افت 4.21 درصدی نسبت به دوره مشابه سال قبل یکی از منفی ترین بازارهای مسکن جهان را به نام خود ثبت کرده است. در تابستان سال 2018 نیز تورم این کشور به 15.39 درصد رسید که بیشترین نرخ تورم از سال 2004 به بعد به شمار می رفت. همزمان لیر ترکیه 40 درصد از ارزش خود را در برابر دلار آمریکا از دست داد. در فصل سوم 2018 اما شرایط برای بازار مسکن ترکیه وخیم تر شد و این بازار افت 11.27 درصدی را تجربه کرد. در مجموع، بازار مسکن ترکیه در سال 2018 رشد منفی 5.72 درصدی را تجربه کرد. این روند نزولی به واسطه کاهش ارزش لیر،‌ روند صعودی نرخ تورم و نزاع سیاسی میان ترکیه و آمریکا منجر به این شد که بازار مسکن این کشور در سال منتهی به فصل دوم سال 2019 (تابستان سال جاری) افت 12.1 درصدی را تجربه کند. نرخ تورم اقتصاد ترکیه در جولای 2019 به 16.5 درصد رسید و لیر نیز 45 درصد از ارزش خود در برابر دلار را از دست داد. با این حال،  تازه ترین گزارش ها، حاکی از این است که نرخ تورم ترکیه در ماه گذشته میلادی تک رقمی شده است.

 

3- در شرایطی که طی سه سال گذشته وضعیت اقتصاد ترکیه آشفته بوده و شاخص های تورم،‌ قیمت مسکن و نرخ برابری لیر ترکیه در برابر دلار آمریکا در وضعیت نامساعدی قرار داشته است، علت یا علل افزایش مهاجرت شهروندان ایرانی به این کشور چه بوده است؟ پاسخ به این سئوال سهل و ممتنع است. بی گمان، بهترین روش دستیابی به پاسخ صحیح،‌ انجام پژوهشی علمی و طرح سئوال از نمونه ای از جامعه آماری ایرانیانی است که به ترکیه مهاجرت کرده اند یا ملکی در آن کشور خریده اند. با این حال، می توان به برخی از علل این رفتار اشاره کرد. در یک حالت کلی می توان گفت، چشم انداز زندگی در ترکیه برخلاف شباهت روندهای اقتصادی آن کشور با روندهای اقتصادی ایران در سال های اخیر (نرخ تورم بالا، ‌افت شدید ارزش ریال ایران در برابر دلار آمریکا و همچنین تنش میان تهران- واشنگتن) بنا به برخی علل سیاسی، فرهنگی و ... برای گروهی از ایرانیان روشن تر و مطلوب تر است. اما در عین حال،‌ اگر خواسته باشیم صرفا بازار مسکن دو کشور را با هم مقایسه کنیم، باید بگوییم، با وجود ریسک هایی همچون کلاهبرداری یا حذف قوانین اعطای تابعیت از طریق خرید ملک در ترکیه و... متوسط قیمت هر متر مربع آپارتمان در استانبول (حدود 9 میلیون تومان) از متوسط قیمت هر متر مربع آپارتمان در شهر تهران (12.9 میلیون تومان) بسیار پایین تر است و همین مساله بهره برداری از اختلاف قیمتی (آربیتراژ) در کنار عوامل دیگر، منجر به این شده است که برخی شرکت های بازاریابی، در شرایطی که خروج ارز از کشور محدودیت دارد،‌ به گفته نایب رییس اتحادیه مشاوران املاک، به تهاتر ملک در تهران و استانبول متوسل شوند و این مساله را تبلیغ کنند و زمینه های جذب سرمایه ایرانیان را در چهارچوب سیاست های تشویقی دولت ترکیه فراهم آورند.