به گزارش پایگاه خبری اتاق ایران، شاخص مدیران خرید (PMI) یکی از مهم‌ترین شاخص‌های اقتصادی در کشورهای توسعه‌یافته است که از مهرماه 1397، با عنوان «شامخ» توسط مرکز آمار و اطلاعات اقتصادی اتاق ایران و از طریق دریافت پاسخ بنگاه‌های نمونه در صنایع مختلف به سؤالات مشخص استخراج و منتشر می‌شود.
شاخص شامخ که اوایل هرماه منتشر می‌شود، رونق، رکود یا ثبات کسب‌وکارهای موردبررسی و چشم‌انداز انتظاری آنها در آینده را نشان می‌دهد و قدرت پیش‌بینی فعالان اقتصادی در حوزه تولید و سرمایه‌گذاری را بالا می‌برد.
در جریان استخراج شامخ، اگر عدد شاخص بیش از ۵۰ واحد باشد، نشان می‌دهد که اقتصاد درحال‌توسعه است درحالی‌که هر رقمی زیر ۵۰ واحد، از قرار داشتن اقتصاد در شرف انقباض و رکود حکایت دارد.
بر اساس تازه‌ترین محاسباتی که از سوی مرکز آمار و اطلاعات اقتصادی اتاق ایران برای استخراج شامخ انجام شده، شامخ مردادماه امسال 45.79 واحد اعلام شده که نسبت به شامخ ماه قبل 4.28 واحد معادل 8.54 درصد کاهش یافته و بیش از هر چیز از انتظار فعالان اقتصادی برای بازگشت رکود حکایت دارد.
وضعیت شاخص‌های صنایع منتخب از نگاه طرح شاخص مدیران خرید (شامخ) - مرداد 1398
برای مشاهده تصویر در ابعاد بزرگتر، روی آن کلیک کنید.
تحلیل اقتصادی شامخ – مرداد 98
- شاخص کل
شاخص PMI دارای ویژگی‌های متمایزی است که آن را مورد توجه بسیاری از شرکت‌ها و کشورهای جهان قرار داده است. این ویژگی‌ها عبارت هستند از:
- شاخص شامخ اغلب اولین اطلاعاتی است که در ابتدای هر ماه و قبل از آمارهای رسمی اقتصادی منتشر می‌شود.
- این شاخص به‌طور بین‌المللی قابلیت مقایسه میان صنایع و جغرافیاهای مختلف را دارد. زیرا اطلاعات پرسشنامه بر اساس متغیرهای واقعی و نه عقیده و نظر، جمع‌آوری می‌شود و بنابراین شاخص‌هایی به دست می‌دهد که به لحاظ اقتصادی کاملاً قابلیت اتکا دارد.
- متدولوژی آن اثبات شده است.
- برعکس بسیاری از شاخص‌های اقتصادی، داده‌های PMI بعد از انتشار مورد بازبینی و تغییر قرار نمی‌گیرد.
اطلاعات شاخص شامخ می‌تواند در شرکت‌های مدیریت دارایی، صندوق‌های خریدوفروش سهام و اوراق با بازدهی ثابت، فعالان بورس کالا، برنامه‌ریزان کسب‌وکارهای شرکتی، مدیران زنجیره تأمین و بانک‌های مرکزی مورد استفاده قرار گیرد که تیم تحلیل معاونت اقتصادی اتاق ایران، در شماره‌های آتی گزارش بیشتر به این موضوع خواهد پرداخت.
اما در خصوص شاخص شامخ در مردادماه 1398، تقریباً وضعیت تمامی متغیرهای تشکیل‌دهنده شاخص (به‌جز متغیرهای سرعت انجام و تحویل سفارش و میزان استخدام و به‌کارگیری نیروی انسانی) نسبت به ماه قبل بدتر شده است که نشان از رکود در بخش صنعت کشور دارد. پس از دو ماه ثبات، شاخص کل نیز وضعیت بدتری را نسبت به قبل به نمایش می‌گذارد که دراین‌بین ورود برخی کارخانه‌ها به تعطیلات تابستانی مردادماه نیز بی‌تأثیر نبوده است. میزان کاهش در صادرات و فروش کالا به حدی بوده است که کاهش تولید پاسخگوی آن نبوده و منجر به افزایش موجودی انبار گشته است. قیمت مواد اولیه در مردادماه نسبت به ماه قبل تغییر زیادی نداشته اما موجودی آن همچنان کاهشی بوده است. رکود در سمت تقاضا نیز به‌گونه‌ای بوده که حتی کاهش قیمت محصولات تولیدی نتوانسته است منجر به افزایش سفارشات جدید و فروش شود. نکته جالب‌توجه آن است فعالان اقتصادی اظهار داشته‌اند که انتظار دارند تولید ماه آتی را افزایش دهند که شاید بتوان علت این خوش‌بینی را آرامش فعلی بازار ارز، برگشت مجدد به تولید پس از تعطیلات تابستانی و تحرکات سیاسی اخیر اروپا و تلاش‌های دیپلماتیک ایران برای حفظ برجام دانست.
- لاستیک و پلاستیک
شامخ کلی به‌دست‌آمده برای صنایع لاستیک و پلاستیک در خردادماه معادل 56.3 است. به‌عبارت‌دیگر در مردادماه نسبت به ماه گذشته حال عمومی این صنعت به‌صورت خزنده رو به بهبود است. این رقم بیشترین شاخص به‌دست‌آمده در بین صنایع مختلف در مردادماه است. به‌جز صنعت لاستیک و پلاستیک و صنعت ماشین‌سازی و لوازم‌خانگی سایر صنایع شاهد بدتر شدن وضعیت عمومی صنایع خود بوده‌اند. صنعت لاستیک و پلاستیک همچنین در زیر شاخص‌های میزان سفارشات جدید، سرعت انجام و تحویل سفارش، میزان استخدام نیروی کار، میزان صادرات، مصرف حامل‌های انرژی و انتظارات تولید در ماه آینده در بین تمام صنایع بیشترین اعداد را به خود اختصاص داده است. بنابراین این صنعت در مردادماه نسبت به سایر صنایع بهترین وضعیت را داشته است.
بنا بر اعلام فعالان اقتصادی صنعت لاستیک و پلاستیک میزان سفارشات جدید و مقدار تولید محصولات در مردادماه نسبت به ماه گذشته تغییری نداشته (50) ولی مصرف حامل‌های انرژی نسبت به ماه گذشته افزایش نشان می‌دهد (55.9). با توجه به اینکه عدد موجودی انبار این صنعت نشان از یک افزایش جزئی نسبت به ماه قبل دارد (52.9) و با توجه به ماهیت محصولات تولیدی این صنایع و همچنین اوج گرمای تابستان در مردادماه به‌طور احتمالی می‌توان افزایش در مصرف حامل‌های انرژی را به این موارد نسبت داد.
نکته حائز اهمیت در شامخ مردادماه صنعت لاستیک و پلاستیک این است که فعالان اقتصادی این صنعت برخلاف خردادماه و تیرماه که انتظار تغییری در تولید ماه آینده را نداشته‌اند (50) در مردادماه انتظار بهبود وضعیت تولید در شهریورماه را دارند (55.9). با توجه به اینکه عمده فعالان اقتصادی این صنعت به تولید لاستیک خودروهای سبک و سنگین و قطعات پلاستیکی (مورد مصرف صنایع خودرویی) مشغول هستند و نظر به اینکه شهریورماه موعد نقل و انتقالات مسافرین و همچنین افزایش سفرهای تابستانی در آخرین ماه تابستان و رونق برخی فعالیت‌های فصلی از قبیل بخش حمل‌ونقل است شاید بتوان این انتظار بهبود در ماه آینده را به این عوامل نسبت داد. همچنین در مورد صنایع پلاستیک نیز به نظر می‌رسد افزایش تقاضا برای ظروف یک‌بارمصرف در ایام محرم، از دلایل انتظار افزایش تولید باشد.
نکته حائز اهمیت دیگر کاهش در قیمت محصولات تولید شده در صنعت لاستیک و پلاستیک نسبت به ماه گذشته است. باید به این نکته توجه داشت که به‌جز صنایع کانی‌های غیرفلزی و صنایع وسایل نقلیه و قطعات وابسته در تمام صنایع در مردادماه شاهد کاهش قیمت محصولات تولیدی هستیم. در خصوص صنایع لاستیک و پلاستیک با توجه به کاهش بهای محصولات صنعت شیمیایی که ماده اولیه این صنعت محسوب می‌شود و با توجه به کاهش قیمت جهانی نفت در ماه اخیر و همچنین افت نسبی نرخ ارز می‌توان کاهش بهای محصولات نهایی این صنایع را منطقی دانست.
- فرآورده‌های نفت و گاز
شامخ کل برای این صنعت در مردادماه عدد 43.9 به‌دست‌آمده که حاکی از بدتر شدن وضعیت عمومی این صنعت است اما این تضعیف شدید نیست. با توجه به کاهش شدید سفارشات جدید (39.7)، سرعت انجام و تحویل سفارشات افزایش یافته اما این افزایش بهبود قابل‌توجهی محسوب نمی‌شود (56.9). به‌جز زیرشاخص میزان استخدام نیروی کار که بهبود جزئی را نشان می‌دهد (53.4) تمامی زیرشاخص‌ها حاکی از بدتر شدن وضعیت این صنعت است. عدد شامخ در میزان تولید محصولات این صنعت کاهش شدیدی را نشان می‌دهد (34.5).
دلیل این کاهش شدید تولید فرآورده‌های نفت و گاز و پتروشیمی می‌تواند روند کاهشی قیمت جهانی نفت در تیر و مرداد و به دنبال آن کاهش قیمت فراورده‌های نفتی و پتروشیمیایی و شکل‌گیری انتظارات در جهت کاهش قیمت‌ها باشد که منجر به تعویق ثبت سفارش جدید می‌شود. این پدیده در عدد شامخ به‌دست‌آمده برای سفارشات جدید در خردادماه به‌خوبی قابل‌مشاهده است به‌نحوی‌که عدد 39.7 حاکی از کاهش شدید در سفارش جدید است.
از طرف دیگر کمترین عدد به‌دست‌آمده در جدول شامخ مردادماه مربوط به زیر شاخص صادرات محصولات و فرآورده‌های نفت و گاز است (29.3). به‌عبارت‌دیگر این عدد نشان از یک افت بسیار شدید در میزان صادرات محصولات این صنعت دارد. این عامل نیز به تشدید کاهش تولید در مردادماه انجامیده است. تحریم‌های آمریکا علیه ایران و خصوصاً تحریم صنعت نفت و گاز از یک‌سو و رکود در بازارهای منطقه‌ای از قبیل عراق و افغانستان از سوی دیگر می‌تواند مهم‌ترین عوامل اثرگذار بر کاهش شدید صادرات محصولات این صنایع باشد.
عدد به‌دست‌آمده برای زیرشاخص انتظارات 67.2 است. این بدان معناست که انتظارات فعالان این صنعت نسبت به ماه آینده از بهتر شدن وضعیت این صنعت حکایت دارد. نکته جالب‌توجه این است که عدد مربوط به انتظار فعالان این صنعت نسبت به ماه آینده در فروردین و اردیبهشت خرداد و تیر نیز بالاتر از 50 بوده که حکایت از خوش‌بینی فعالان این صنعت نسبت به بهبود وضعیت در ماه بعدی دارد؛ اما در عمل در سال 1398 هر ماه با کاهش تولید، کاهش میزان سفارشات جدید مواجه شده‌اند که می‌تواند ناشی از فضای کسب‌وکار مبهم و تشدید اثرات تحریم‌ها در این صنعت باشد که پیش‌بینی فعالان در کوتاه‌مدت را مختل نموده است.
- نساجی
در بین صنایع مختلف، فعالان صنعت نساجی بیشترین آمار کاهش در قیمت محصولات تولید شده (با عدد شامخ 19.2) و کاهش میزان فروش محصولات (با عدد شامخ 15.4) را در مردادماه گزارش کرده‌اند.
وضعیت کلی صنعت در مردادماه (با عدد شامخ 38.85)، مشابه ماه گذشته (با عدد 40.60 در تیرماه) بد ارزیابی شده است. کاهش در مقدار تولید علیرغم بهبود اندک انتظارات تولید در ماه آینده در تیرماه، کاهش میزان سفارشات جدید، کاهش سرعت انجام و تحویل سفارش و نیز عدم‌تغییر در موجودی مواد اولیه همگی مبین بدتر شدن وضعیت صنعت در مردادماه است. وضعیت در میزان استخدام و به‌کارگیری نیروی انسانی (با عدد شامخ 53.85) تغییر چندانی نسبت به ماه قبل نداشته است و موجودی محصول در انبارها (با عدد شامخ 69.23) افزایش زیادی داشته است که حکایت از کمبود تقاضا در این صنعت دارد.
از جمله دیگر نکات مهم در مورد این صنعت، کاهش قیمت خرید مواد اولیه و کاهش چشمگیر قیمت محصولات تولید شده (با عدد شامخ 19.23 در مقایسه با 38.5 در ماه قبل) است که انتظار افزایش فروش را به ذهن متبادر می‌کند؛ اما وضعیت فروش محصولات نیز با عدد شامخ 15.38 نسبت به ماه قبل کاهش بسیار زیادی نشان می‌دهد که نشان‌دهنده فضای رکودی در صنعت نساجی است.
ممکن است بتوان بخشی از این رکود را به شرایط خاص ماه‌های انتهایی فصل تابستان نسبت داد؛ اما کاهش میزان صادرات کالا در کنار کاهش در انتظارات تولید در ماه آینده، بیانگر عمق رکودی است که بر این صنعت سایه افکنده است. از دست دادن بازارهای بین‌المللی در صنایع فرش و مشکلات گزارش شده توسط فعالان اقتصادی در مورد کمبود سرمایه در گردش و عدم توانایی تأمین قطعات مربوط به ماشین‌آلات تولیدی به دلیل تحریم، نشان می‌دهد که علیرغم کاهش قیمت ارز و مواد اولیه، تولیدکنندگان همچنان با مشکل مواجه هستند. در این میان کاهش قدرت خرید مردم نیز مزید بر علت شده و تقاضای مؤثر را در این بخش کاهش داده است. بنابراین نیاز است که دولت توجه ویژه‌ای را معطوف صنایع نساجی کند و با رصد روندهای مربوط به وضعیت عرضه و تقاضا و جلوگیری از واردات بی‌رویه، اقدامات لازم را در جهت کاهش شدت رکود انجام دهد.
- ماشین‌سازی و لوازم‌خانگی
با توجه به اعداد گزارش شده برای مؤلفه‌های شامخ گروه صنایع ماشین‌سازی و لوازم‌خانگی، تغییر خاصی در شرایط کلی این گروه رخ نداده است. رقم شامخ کلی همانند تیرماه تقریباً 50 عنوان شده است که وضعیت ثبات را تأیید می‌کند. مقدار تولید، فروش و سفارشات جدید محصولات نیز تغییر چندانی نشان نمی‌دهد.
از نکات قابل‌توجه که مثبت ارزیابی می‌شود، مشاهده ثبات در قیمت خرید مواد اولیه و کاهش قیمت محصولات تولید شده در مردادماه به نسبت تیرماه است. به‌عبارت‌دیگر از ماه آذر سال 1397 که گزارش شامخ برای اولین بار منتشر شد تا تیرماه گذشته (8 ماه پی‌درپی) قیمت خرید مواد اولیه همواره به نسبت ماه قبل در حال افزایش گزارش شده بود.
بالاترین میزان گزارش این مؤلفه مربوط به فروردین و اردیبهشت امسال بوده که به ترتیب ارقام قابل‌توجه 85.71 و 83.87 را کسب کرده بود. ازاین‌رو قیمت محصولات تولید شده نیز از بهمن‌ماه 1397 هرماه به نسبت ماه پیش افزایشی گزارش شده است که پس از 6 ماه، کاهشی گزارش شد. ادامه کاهش قیمت محصولات این گروه می‌تواند روی تحریک تقاضا اثرگذار باشد.
- صنایع کانی غیرفلزی
بر اساس دسته‌بندی کدهای آیسیک، مهم‌ترین محصولات صنایع کانی‌های غیرفلزی عبارت‌اند از: شیشه و فرآورده‌های شیشه‌ای، فرآورده‌های نسوز، مواد ساختمانی ساخته شده از خاک رس، آجر، فرآورده‌های چینی و سرامیکی، سیمان و آهک و گچ و محصولات بتنی. این محصولات عمدتاً در بخش راه و ساختمان مورد استفاده قرار می‌گیرند. بنابراین تغییرات در بخش ساخت‌وساز منجر به کاهش یا افزایش تقاضای محصولات گروه صنایع کانی‌های غیرفلزی و به‌تبع آن کاهش یا افزایش تولید، موجودی انبار و فروش محصولات این صنایع می‌شود.
شامخ کل این گروه در مردادماه 44.9 به‌دست‌آمده که حکایت از بدتر شدن جزئی وضعیت کلی این صنعت در مردادماه نسبت به ماه گذشته دارد. بیشترین عدد شامخ مربوط به قیمت محصولات تولید شده در بین صنایع مختلف مربوط به گروه کانی‌های غیرفلزی است هرچند که این عدد افزایش چشم‌گیری را نشان نمی‌دهد (52.1). به‌عبارت‌دیگر درحالی‌که قیمت محصولات سایر گروه‌ها کاهش یافته قیمت محصولات این گروه افزایش جزئی را نشان می‌دهد. به دلیل رکود شدید در بخش ساخت‌وساز، عدد شامخ مربوط به میزان سفارشات جدید افت قابل‌توجهی را در مردادماه نشان می‌دهد (31.3).
همچنین میزان فروش محصولات نیز به‌شدت کاهش یافته است (39.6). بر اساس گزارش بانک مرکزی تعداد معاملات آپارتمان‌های مسکونی شهر تهران در مردادماه سال 1398، به 3.3 هزار واحد مسکونی رسیده که نسبت به ماه قبل و ماه مشابه سال قبل به ترتیب 31.3 و 72.6 درصد کاهش را نشان می‌دهد.
با توجه به کاهش سفارشات جدید سرعت تحویل سفارشات نسبت به ماه گذشته افزایش یافته که منطقی به نظر می‌رسد (60.4). قیمت خرید مواد اولیه در گروه کانی‌های غیرفلزی بیشترین رقم در بین تمام گروه‌ها به‌دست‌آمده است (52.1). این در حالی است که قیمت مواد اولیه عمده گروه‌های صنعتی در مردادماه کاهش نشان داده است (تمام گروه‌ها به‌جز کانی‌های غیرفلزی و وسایل نقلیه و قطعات وابسته). این امر را می‌توان به مجوزهای افزایش بهایی که طی دو ماه گذشته به تولیدکنندگان سیمان اعطا شده است مرتبط دانست.
زیر شاخص موجودی مواد اولیه 37.5 به‌دست‌آمده که نشان‌دهنده کاهش موجودی مواد اولیه نسبت به ماه قبل است. این کاهش توأم با افزایش قیمت خرید مواد اولیه، کاهش شدید در میزان سفارشات جدید، تولید و فروش محصول، حکایت از رکود عمیق این صنعت دارد.
البته بر اساس اعداد به‌دست‌آمده در شامخ صنایع کانی‌های غیرفلزی فعالان اقتصادی این صنعت همواره انتظار بهبود تولید در ماه بعدی را داشته‌اند که در عمل محقق نشده است. این تضاد بین آنچه فعالان اقتصادی انتظار داشته و آنچه محقق شده است موضوع مهمی است که می‌تواند ناشی از تحولات مبهم حاکم بر این صنعت در بازار مواد اولیه و همچنین تقاضای محصولات باشد.
- صنایع فلزی
به‌طورکلی در گزارش مردادماه، کلیه مؤلفه‌های شامخ در محدوده 40 تا 60 ارزیابی شده‌اند که حاکی از عدم‌تغییر قابل‌توجه در شرایط کلی صنایع فلزی از دید فعالان اقتصادی این حوزه است. میزان سفارشات جدید و میزان فروش محصولات اندکی بیش از 40 گزارش شده‌اند که می‌تواند نشانی از کاهش اندک تقاضا به نسبت تیرماه در بازار صنایع فلزی باشد. با توجه به رکود بازار مسکن به‌عنوان یکی از مهم‌ترین بخش‌های متقاضی محصولات فلزی، پیش‌بینی می‌شود روند کاهش تقاضای این محصولات که بر اساس گزارشات شامخ از ابتدای سال جاری مشاهده شده است، ادامه پیدا کند. تعداد معاملات واحدهای مسکونی در شهر تهران طی سه‌ماهه اول سال 44.8 درصد و در مردادماه به نسبت تیرماه 31.3 درصد کاهش داشته است.
ضمن آنکه مقدار تولید محصولات علیرغم کاهش اندک در قیمت مواد اولیه و همچنین افت قیمت تمام‌شده محصولات، کاهش یافته است که برخی صنایع مادر در فلزات اساسی، دلیل آن را افزایش صادرات مواد اولیه معدنی به‌صورت خام و کاهش عرضه آن به کارخانه‌های داخلی عنوان کرده‌اند.
- صنایع غذایی
گزارش شامخ صنعت غذا در مردادماه به‌طورکلی بیانگر بدتر شدن شرایط این صنعت هرچند به‌صورت خفیف به نسبت ماه قبل دارد. چراکه علاوه بر شاخص کل این صنعت که رقم 45.51 را کسب کرده است که ناشی از ارزیابی بدتر 4 مؤلفه از 5 مؤلفه اصلی گزارش شامخ است، سایر مؤلفه‌ها نیز گویای به نسبت بدتر شدن شرایط این صنعت به نسبت ماه قبل هستند. به‌عنوان‌مثال می‌توان به مقدار تولید محصولات و میزان سفارشات جدید از مؤلفه‌های اصلی و میزان فروش محصولات، قیمت خرید مواد اولیه و موجودی انبار از سایر مؤلفه‌ها اشاره کرد.
به نظر می‌رسد به علت افزایش قیمت محصولات این صنعت طی ماه‌های اخیر از یک‌سو و کاهش قدرت خرید مردم از سوی دیگر تقاضا برای محصولات صنایع غذایی کاهش یافته است. افزایش موجودی انبار نیز در زمان کاهش میزان تولید و سفارش محصولات مؤید این امر است.
نکته قابل‌توجه عدد شامخ مربوط به انتظارات تولید در ماه آینده این صنعت است که رقم 71.59 را ثبت کرده است که حاکی از امیدواری فعالان این حوزه به مشاهده بهبود در شهریورماه است. نکته قابل‌توجه دیگر قیمت خرید مواد اولیه و قیمت محصولات تولید شده است. گرچه طی ماه‌های اخیر این دو مؤلفه به نسبت ماه قبل همواره افزایشی اعلام می‌شدند ولی روند خفیف کاهشی و نزدیک‌تر شدن اندک عدد شامخ مربوط به این دو مؤلفه به رقم 50 در هر ماه گزارش به نسبت ماه قبل آن، بیانگر آن است که تعداد فعالان کمتری به وجود مشکل در این دو مؤلفه اذعان داشته‌اند.
- صنایع شیمیایی
مهم‌ترین شرکت‌های فعال در این صنعت در حوزه تولید رنگ‌ها و پوشش‌ها، لوازم بهداشتی، تولیدکنندگان شوینده و تعدادی نیز دارویی هستند. شامخ کل گروه صنایع شیمیایی حکایت از تضعیف جزئی وضعیت عمومی این صنعت در مردادماه نسبت به ماه گذشته دارد (48.4).
به‌طورکلی در عمده زیرشاخص‌ها عدد شامخ به‌دست‌آمده برای صنایع شیمیایی نشان از عدم‌تغییر وضعیت این صنعت دارد. مقدار تولید محصول این صنعت اندکی کاهش داشته (44.6) و میزان سفارشات نیز کاهش کمی را نشان می‌دهد (45.5). صادرات اندکی کاسته شده (47.3)، سرعت انجام و تحویل سفارشات اندکی بهبود یافته (56.3) و موجودی مواد اولیه و موجودی انبار محصول در مردادماه تغییر محسوسی را نشان نمی‌دهد (هردو 51.8). قیمت محصولات تولیدی این گروه در مردادماه با کاهش شدید مواجه بوده است که به نظر می‌رسد به دلیل روند کاهشی قیمت نفت و نرخ ارز باشد.
همچنین فعالان این صنعت نسبت به تولید ماه آینده خوش‌بین هستند و انتظار بهبود تولید را دارند. (67) این خوش‌بینی را شاید بتوان به امیدواری نسبت به گشایش‌های سیاسی در افق پیش رو نسبت داد. درمجموع این صنعت در مردادماه وضعیت باثباتی را تجربه کرده است.
- چوب، کاغذ و مبلمان
وضعیت این صنایع از نظر فعالان اقتصادی، در مردادماه مناسب ارزیابی نشده و عدد شامخ صنعت (35.92) نسبت به ماه قبل (44.3) نیز تأییدکننده شدت گرفتن وخامت اوضاع است. کاهش مقدار تولید محصولات، کاهش میزان سفارشات جدید و کاهش میزان فروش محصولات، علیرغم کاهش قیمت خرید مواد اولیه و کاهش قیمت محصولات تولید شده، نشان‌دهنده وضعیت رکودی حاکم بر این صنعت است. این در حالی است که انتظارات تولید فعالان اقتصادی در ماه آینده در تیرماه، دورنمای خوبی را برای مرداد متصور بوده است.
به نظر می‌رسد کاهش قدرت خرید مردم، به‌ویژه در صنایع مبلمان و بحث اختلالات موجود در بازار کاغذ و این مسئله که حدود 90 درصد از کاغذ موجود در کشور، مصرف تجاری در صنایع دیگر دارد و این صنایع نیز در رکود نسبی به سر می‌برند، مسببان اصلی رکود در صنایع چوب و کاغذ هستند.
علاوه بر این چالش مهمی در زمینه تأمین مواد اولیه با توجه به طرح تنفس جنگل و عدم قطع درختان جنگلی پیش روی صنایع چوب است که تا حدی اثر خود را در کاهش تعداد افرادی که بهبود انتظارات تولید در ماه آینده را گزارش کرده‌اند (با عدد شامخ 52.63) نشان داده است. همچنین این مسئله می‌تواند تا حدی عدم‌تغییر موجودی مواد اولیه را توجیه کرده و نشان‌دهنده انتظار افزایش قیمت در بازار چوب توسط تولیدکنندگان و لذا تلاش برای حفظ موجودی مواد اولیه باشد.
- وسایل نقلیه و قطعات وابسته
بر اساس گزارشات شامخ در سال 98 صنعت وسایل نقلیه و قطعات وابسته گرچه در اردیبهشت‌ماه در شرایط کلی بهبود نسبت به فروردین‌ماه قرار داشت، در ادامه و در ماه‌های خرداد و تیر، این صنعت شرایط نسبتاً با ثباتی را تجربه کرد. در گزارش شامخ مردادماه، شاخص کل صنعت وسایل نقلیه و قطعات وابسته با کاهش به عدد زیر 50 یعنی رقم 47.87 رسید که حاکی از بدتر شدن هرچند خفیف اوضاع این صنعت نسبت به تیرماه است.
نکته قابل‌توجه در گزارش این ماه رقم شامخ مربوط به مؤلفه انتظارات تولید در ماه آینده است که رقم 73.53 ارزیابی شده است که امید به مشاهده بهبود توسط فعالان این حوزه در شهریورماه است. این رقم بالاترین رقم اعلام شده برای مؤلفه انتظارات تولید در ماه آینده در بین تمامی صنایع مورد ارزیابی گزارش شامخ است. این امر در حالی رخ داده است که مؤلفه‌های مقدار تولید محصولات، میزان سفارشات جدید و میزان فروش محصولات در مردادماه به نسبت تیرماه بدتر ارزیابی شده‌اند.
به نظر می‌رسد زمزمه‌های پرداخت باقی‌مانده تسهیلات به قطعه‌سازان دلیل این امر باشد. در زمستان سال 1397 پرداخت 11 هزار میلیارد تومان تسهیلات به قطعه‌سازان مصوب شد که از آن میزان تا پایان خرداد 1398 مبلغ ۸۴۴ میلیون یورو یا ۷۰۰۰ میلیارد تومان باقی مانده است. همچنین فروش مازاد اموال دو شرکت خودروسازی به‌منظور کاهش بدهی آنها می‌تواند دلیل این امر باشد.
- پوشاک و چرم
از نظر فعالان صنعت پوشاک و چرم، وضعیت کلی صنعت در مردادماه (با عدد شامخ 43.33) بدتر از ماه قبل (با عدد شامخ 50.2) ارزیابی شده است. کاهش در مقدار تولید، میزان فروش، میزان سفارشات جدید و سرعت انجام و تحویل سفارش، علیرغم کاهش در قیمت مواد اولیه و قیمت محصولات تولید شده، این مسئله را تأیید می‌کند؛ اما آنچه در مورد صنایع چرم و پوشاک در مردادماه جلب‌توجه می‌کند، افزایش چشمگیر انتظارات تولید در ماه آینده (با عدد شامخ 73.33) است که نشان می‌دهد بخش عمده‌ای از رکود صنعت پوشاک و چرم در مردادماه به دلیل ماهیت فصلی تقاضای این محصولات و بحث افزایش تقاضا و لذا انتظار افزایش تولید در ابتدای فصل پاییز است.
همچنین توجه به سیاست‌های حمایتی دولت از صنایع پوشاک مبنی بر ممنوعیت واردات و اخبار موجود در مورد همکاری برخی از برندهای خارجی با تولیدکنندگان داخلی برای تولید محصولات در ایران، قضاوت خوش‌بینانه‌تری در مورد آینده این صنعت دست می‌دهد. با در نظر گرفتن این موضوع که پوشاک و به میزان کمتری محصولات چرمی، از اقلام تقریباً ثابت در سبد محصولات مصرفی مردم بوده و چه در دوران رونق و چه در دوران رکود، از الزامات مصرفی است، باید منتظر بود و دید که آیا تغییر فصل و افزایش تقاضای مربوط به آن در کنار اقدامات حمایتی دولت می‌تواند سایه رکود را از سر این صنعت پس بزند یا خیر. لازم به ذکر است که در مردادماه، اکثر مشارکت‌کنندگان در طرح از صنایع چرم بوده‌اند.
متن کامل گزارش مرکز آمار و اطلاعات اقتصادی اتاق ایران از شاخص مدیران خرید (شامخ) در مرداد 1398 را اینجا دریافت کنید.