به گزارش پایگاه اطلاع رسانی بازارهای مالی(ایستانیوز)،طرح «حذف دلار از معاملات بین‌المللی» باهدف تأمین استقلال اقتصادی و مقاوم شدن اقتصاد ملی کشور در مقابل دلار به‌عنوان ابزار سیاسی آمریکا مطرح‌شده است. مرکز پژوهش های مجلس به اظهار نظر کارشناسی درباره «طرح حذف دلار از معاملات بین المللی» پرداخته است.

 

طبق این گزارش، در مقدمه توجیهی این طرح به حاکمیت جهانی دلار آمریکا بعد از کنفرانس برتون وودز و تبدیل‌شدن آن به ابزار سیاسی ایالات‌متحده آمریکا برای تحت‌فشار قرار دادن مخالفان اشاره‌شده است و گفته‌شده که سایر کشورها اعم از اتحادیه اروپا و چین تلاش هایی برای خروج از سلطه دلار انجام داده‌اند. اگرچه این مقدمه به‌درستی به آسیب‌پذیری نظام ارزی کشور اشاره‌کرده است ولی مفاد طرح و پیشنهادهای مطرح‌شده در آن واقعیت‌های مربوط به مقتضیات نظام ارزی کشور و رویکرد مطلوب و بهینه کاهش آسیب‌پذیری نظام ارزی را در نظر نگرفته است.

 

درنتیجه پیگیری مفاد این طرح منجر به کاهش ابزارهای در اختیار حاکمیت شده و در مسیر تشدید اثرات تحریم‌ها خواهد بود. همچنین در هیچ‌یک از کشورهای مذکور در مقدمه این طرح، مقابله با سلطه دلار از طریق اقدامات سلبی و ممنوعیت معامله دلار پیگیری نشده است و در عوض با رویکردهای ایجابی، جهانی کردن واحدهای پولی موجود یا جدید، ایجاد نظام‌های پرداخت و تسویه جدید و سامانه‌های پیام‌رسان مالی موازی پیگیری شده است.

 

به‌طور خلاصه این طرح که در قالب ماده‌واحده و 4 بند ارائه‌شده است، در بندهای «1»، «2» و «3» ممنوعیت معامله دلار آمریکا را پیگیری می‌کند. متأسفانه نویسندگان طرح ملاحظات مربوط به تفکیک بازار حواله‌های ارزی و بازار اسکناس ارزی را در این طرح رعایت نکرده‌اند؛ علاوه بر این‌یکی از واقعیات موجود در نظام ارزی سهم اندک ارز دلار در معاملات تجاری (حواله‌های ارزی) کشور است.

 

در نمودار زیر سهم انواع ارزها در معاملات سامانه نیما (از ابتدای تأسیس تا 13 خرداد 1398) نشان داده‌شده است:

 

 

 

همان‌طور که در نمودار مشاهده می‌شود سهم دلار آمریکا به‌ویژه در معاملات خرید ارز بابت واردات بسیار اندک است. البته اندک بودن سهم دلار در بازار حواله نافی مسلط بودن این ارز در بازار نقد یا اسکناس نیست، اما سهم بازار اسکناس از کل معاملات ارزی کشور نیز به‌طورکلی اندک و کمتر از 5 درصد برآورد می‌شود. نکته بسیار حائز اهمیت آن است که کماکان دلار آمریکا به‌عنوان شاخص بازار ارز و به‌عنوان واحد محاسبه و نیز واسطه تبدیل ارزهای کم قدرت به یکدیگر کاربرد فراوانی دارد و اتفاقاً ممنوعیت معامله دلار به علت همین کاربردها بازار ارز کشور را با مشکلات فراوانی مواجه خواهد کرد و دقیقاً در امتداد تحریم‌های آمریکا خواهد بود.