سیاره ما نمی‌ترکد، شاید خالی بماند
به گزارش پایگاه اطلاع رسانی بازارهای مالی(ایستانیوز)،جمعیت سیاره زمین در زمانه ما، در زمانه واکسن‌ها و آب آشامیدنی، رشد خوبی داشته؛ به طوری که این رشد در موارد زیادی به مناقشات ژئوپلیتیکی، محیط زیستی و معضلات اجتماعی مثل فقر منجر شده است. حتی خیلی از صاحب‌نظران بدبین به آینده معتقدند که افزایش رشد جمعیت بشر درنهایت باعث نابودی تمام منابع موجود خواهد شد و به قولی، انسان‌ها آن‌قدر زیاد خواهند شد که کل زمین را غذای خود کنند و چیزی از آن باقی نگذارند.
 
اما ظاهرا سیاره زمین سناریوهای دیگری را نیز در دل خود دارد. یکی از این تئوری‌های جدید که اخیرا مورد توجه زیادی قرار گرفته، تئوری سیاره خالی و شوک کاهش جمعیت جهان است. بر این اساس، نقطه اصلی تحولات در قرن بیست و یکم میلادی ظرف سه یا چهار دهه آینده رخ خواهد داد و آن هم افول شدید جمعیت جهان خواهد بود. طبق این فرضیه، وقتی این افول گسترده شروع شود،‌ دیگر پایانی برای آن وجود نخواهد داشت و جمعیت آن‌قدر کم خواهد شد که چیزی از نژاد ما باقی نماند.
 
اما پس آنچه که ما قبلا درمورد افزایش جمعیت جهان در آینده شنیده بودیم چه بود؟ بنا بر پیش‌بینی‌های سازمان ملل متحد،‌ رشد جمعیت جهان قرار است ما را تا سال ۲۰۵۰ به جمعیت 9.8 میلیارد نفری و تا سال ۲۱۰۰ به جمعیت 11.2 میلیارد نفری برساند. بر این اساس، مثلا تصور بر این است که جمعیت در ۲۶ کشور آفریقایی تا سال ۲۰۵۰ دو برابر خواهد شد. این در حالی است که در پیش‌بینی‌های قبلی این رقم کمتر بود. سناریویی که به نظر سازمان ملل متحد در انتظار سیاره زمین است، افزایش جمعیت و افزایش مخاطرات آن برای محیط زیست است.
 
واقعیت این است که پیش‌بینی جمعیتی هم مثل پیش‌بینی آب و هوایی کار خیلی سختی است چون به عوامل مختلفی مثل جنگ، بیماری‌ها و روندهای اجتماعی می‌تواند وابسته باشد. مثلا در دهه ۱۹۳۰، هیچ‌کس پیش‌بینی نمی‌کرد که انفجار جمعیت در آمریکا به دنبال پایان جنگ جهانی دوم رخ بدهد. بعد هم که در دهه ۱۹۷۰ نرخ رشد جمعیت در آمریکا رو به کاهش گذاشت، کسی آن را پیش‌بینی نکرده بود.
 
با وجود این، ظاهرا امکانش هست که اوضاع پیچیده‌تر از آنی باشد که سازمان ملل متحد اعلام کرده. دارل بریکر و جان ایبیتسون پژوهشگران کانادایی و نویسندگان کتاب «سیاره خالی» می‌گویند سازمان ملل متحد احتمالا در باب پیش‌بینی جمعیت آینده بشر که مبتنی بر نرخ زاد و ولد، نرخ مهاجرت و نرخ مرگ و میر بوده، اشتباه کرده. از نظر آنها الگوی سازمان ملل که نرخ زاد و ولد در هر کشور یا منطقه را با کشورها یا مناطق دیگر تطابق می‌دهد، ایراد دارد و پیش‌بینی‌های مبتنی بر آن هم ایراد دارد. بر اساس نظریه آنها، نمی‌توان سرعت پیشین حرکت بشر در عرصه زاد و ولد و افزایش جمعیت را به آینده هم تعمیم داد. پیش‌بینی آنها حاکی از این است که جمعیت جهان احتمالا در سال ۲۰۵۰ حدود 8.5 میلیارد دلار خواهد بود ولی تا سال ۲۱۰۰ میلادی کاهش نشان خواهد داد و حدود 7.5 میلیارد نفر خواهد شد.
 
بنا بر نظریه بریکر و ایبیتسون، سرعت تحولات تکنولوژیک و اجتماعی در جهان امروز آن‌قدر بالاست که نمی‌توان تاثیر آنها را مثل الگوهای زاد و ولد گذشته دنبال کرد. مثلا موبایل چنان تاثیر عظیمی روی زندگی بشر و به خصوص زنان گذاشته که راه‌های اطلاع‌رسانی برای آنها را بالا برده و شرایط زندگی برای آنها را در نقاط دورافتاده جهان تغییر داده است؛ شرایطی که روی انتخاب‌های آنها برای بچه‌دار شدن تاثیر دارد. یا مثلا چین و هند که در جمعیت آینده بشر نقش زیادی خواهند داشت، در مواردی خلاف انتظار ظاهر شده‌اند و احتمالا باز هم خلاف انتظار ظاهر خواهند شد. مثلا رشد جمعیت در هند در ماه نوامبر گذشته 2.1 درصد کاهش نشان داده؛ یا احتمالش هست که چین در قرن حاضر بین ۳۰۰ تا ۵۰۰ میلیون نفر از جمعیتش کاهش پیدا کند و این در حالی است که تاثیر این تغییر و تغییرات احتمالی بعدی روی آینده جمعیت جهانی لحاظ نشده است. عواملی از این دست، آن مسائلی هستند که از نظر ارائه‌دهندگان تئوری سیاره خالی، در پیش‌بینی جمعیت آینده جهان توسط سازمان ملل به آنها توجهی نشده است.
 
اگر این نظریه درست باشد، چه تاثیری روی برنامه‌ریزی‌های آینده بشر خواهد گذاشت؟ اصولا پیش‌بینی‌ها و برنامه‌ریزی‌های مدون برای آینده اقتصاد، آینده شهرها و مسائل مشابه همگی بر مبنای پیش‌بینی‌های جمعیتی صورت می‌گیرند و بنابراین این پیش‌بینی‌ها اهمیت زیادی دارند. مثلا در مورد توسعه‌دادن مناطق شهری و روستایی که در آینده کشورها نقش زیادی دارد، جمعیت مهم‌ترین عامل است. درست یا غلط بودن پیش‌بینی‌ها درمورد آینده جمعیت جهان روی سیاست‌گذاری‌های محیط زیستی و مقابله با تغییرات اقلیمی هم تاثیر زیادی دارد. باید دید بالاخره سیاره‌ای برای زندگی جمعیت باقی‌مانده از ما انسان‌ها در قرون و هزاره‌های بعدی به جا می‌ماند یا نه./آینده نگر/ منبع: فوربز