به گزارش پایگاه اطلاع رسانی بازارهای مالی(ایستانیوز)،در گزارش‌های مربوط به شاخص توسعه انسانی عموماً کشورها در 4 دسته قرار می‌گیرند: توسعه انسانی «اندک»، «متوسط» ، «زیاد» و «بسیار زیاد». جمهوری اسلامی ایران در صدر دسته «زیاد» قرار دارد. مرکز پژوهش های مجلس در گزارشی به بررسی موضوع «تبیین وضعیت جمهوری اسلامی ایران در گزارش شاخص توسعه انسانی 2018» پرداخته است.

 

شاخص توسعه انسانی برای نخستین بار در سال 1990 به مقایسه کشورها از منظر شاخص‌های سه‌گانه شامل سلامت (امید به زندگی)، آموزش (سال‌های آموزش و سال‌های قابل‌انتظار آموزش) و درآمد سرانه پرداخت و بدین ترتیب حیات انسانی به‌جای ثروت اقتصادی صرف مورد تأکید قرار گرفت.

 

*بررسی روند طولی رتبه و امتیاز ایران در شاخص توسعه انسانی

 

از سال 1990 تاکنون رتبه ایران رو به بهبود بوده و از رتبه 89 در سال 1990 به رتبه 60 در سال 2017 (گزارش 2018) ارتقا یافته است. در این بازه چند جهش قابل‌توجه وجود دارد؛ بهبود 6 پله‌ای در سال 1991 و 1992، افت 10 پله‌ای در سال 2000 و بهبود 6 پله‌ای در سال 2001، بهبود 17 پله‌ای در سال 2006 و بهبود 7 پله‌ای در سال 2012. بیشترین جهش در زیرشاخص سلامت نیز 17 رتبه‌ای بوده است. زیرشاخص درآمد، 10 رتبه و زیرشاخص آموزش نیز 8 رتبه ارتقا داشته است. بررسی زیرشاخص‌ها نشان می‌دهد که مهم‌ترین عامل در بهبود رتبه ایران در سال‌های آغازین به دلیل بهبود امید زندگی به دنبال راه‌اندازی سیستم شبکه‌های بهداشتی و کاهش مرگ‌ومیر مادران و کودکان است و بهبود شاخص پایه سلامت و تا حدی ناشی از بهبود درآمد سرانه کشور در آن سال‌ها بوده است. از سویی تنزل 14 رتبه‌ای ایران در بازه 2005-1999، در حالی صورت گرفته که دو زیرشاخص سلامت و درآمد به ترتیب رشد مثبت 6 و 3 رتبه‌ای داشته‌اند، اما زیرشاخص آموزش 28 رتبه تنزل یافته است. به‌بیان‌دیگر در این بازه زمانی، آموزش تنها عامل تنزل رتبه جهانی ایران در شاخص توسعه انسانی بوده است. حتی در سال‌های تضعیف رتبه ایران، امتیاز شاخص توسعه انسانی ایران روند آرام صعودی داشته است و کاهش رتبه ایران، به دلیل فزونی رشد دیگر کشورهای بوده است.

 

 

 

بهبود قابل‌توجه جایگاه ایران در سال 2006 (صعود 17 پله‌ای) بیش از همه ناشی از ارتقای جایگاه شاخص آموزش (نسبت به سایر کشورها) بوده است و اغلب تغییرات (مثبت یا منفی) وضعیت کشور در شاخص توسعه انسانی در همه سال‌های دهه اول قرن بیست‌ویکم در تناسبی آشکار با تغییرات وضعیت آموزش قرار داشته است.

 

 

رتبه جهانی ایران در شاخص توسعه انسانی 60 و رتبه منطقه‌ای آن 8 است. در سال 2010 امتیاز شاخص توسعه انسانی جمهوری اسلامی ایران، 0.755 بوده که با متوسط رشد سالیانه (0.79 درصد) درصد تا سال 2017 به امتیاز 0.798 ارتقا یافته است. بااین‌حال، جایگاه کشورمان بین سال‌های 2012-2017 به میزان 2 رتبه کاهش‌یافته است.

در میان کشورهای منطقه، ترکیه با میزان متوسط رشد سالیانه 1.06 درصد بیشترین رشد را بین سال‌های 2010 تا 2017 داشته است و جایگاه این کشور بین سال‌های 2017-2017 به میزان 8 رتبه ارتقا یافته است.