شاخص رتبه‌بندی شهرهای دنیا چگونه محاسبه می‌شود؟
شاخص شهرهای جهانی بر مبنای ۲۷ فاکتور در پنج بعد مشخص تهیه می‌شود. ابعاد مهمی را که برای ارزیابی عملکرد شهرها در نظر گرفته می‌شود می‌توان فعالیت‌های تجاری در شهر، سرمایه انسانی، تبادل اطلاعات، تجربه فرهنگی و در نهایت مشارکت‌های سیاسی مردم دانست. سهم هریک از ابعاد سازنده این شاخص بر مبنای اهمیت آن تعیین شده بود. در سال قبل سهم فعالیت‌های تجاری در شاخص ۳۰ درصد، سهم سرمایه‌های انسانی ۳۰ درصد، سهم تبادل اطلاعات ۱۵ درصد، سهم تجربیات فرهنگی ۱۵ درصد و سهم مشارکت‌های سیاسی ۱۰ درصد بوده است. در مجموع شاخص در بازه صفر تا ۱۰۰ تهیه شده است و هرچه به ۱۰۰ نزدیک‌تر باشد به این معنا است که در دنیا اثرگذارتر است.
در بخش افق پیش روی شهرهای جهانی هم به ارزیابی پتانسیل‌های پیش روی شهرهای مختلف برای رشد پرداخته شده است. در این بخش ۴ بعد مشخص و ۱۳ فاکتور مهم در نظر گرفته شده است و اهمیت هریک از این ابعاد در شاخص نهایی تهیه‌شده برابر با ۲۵ درصد اعلام شده است. این شاخص هم بین ۰ تا ۱۰۰ قرار دارد. این ابعاد را می‌توان سلامت فردی، شرایط اقتصادی، سطح خلاقیت و نحوه اداره شهر و عملکرد شهرداری دانست. با توجه به این شاخص‌ها می‌توان وضعیت سرمایه‌گذاری در بلندمدت و میزان موفقیت پروژه‌های سرمایه‌گذاری و اقتصادی را مشخص کرد. با استفاده از این شاخص مشخص می‌شود که کدام‌یک از شهرها در آینده از اهمیت بیشتری برخوردار خواهند بود و کدام‌یک از شهرها بالاترین پتانسیل را برای رشد در اختیار دارند.
تهران در کجای این فهرست قرار دارد؟
برای این مطالعه ۱۲۸ شهر دنیا انتخاب شده است که تهران هم در میان این شهرها قرار دارد. در میان ۱۲۸ شهر اثرگذار در دنیا، تهران در گزارش سال ۲۰۱۸، جایگاه ۹۸ را به خود اختصاص داده است که نسبت به سال ۲۰۱۶ پنج پله تنزل جایگاه داشته است. این شهر تنها طی سه سال اخیر در مطالعه در نظر گرفته شده است و در فاصله سال‌های ۲۰۰۸ تا ۲۰۱۵ در رده‌بندی جایگاهی نداشت.
شاخص شهری جهانی برای تهران در سال ۲۰۱۸ تقریبا معادل شهرهای آدیس‌آبابا، پونه، تونس و کازابلانکا است. طبق این گزارش، تهران در میان شهرهای مهم و اثرگذار در دنیا قرار ندارد و اهمیت این شهر در حال افول است. طبق این گزارش شاخص افق پیش روی شهرهای جهان که اهمیت شهرهای دنیا در سال‌های آتی را مورد ارزیابی قرار می‌دهد، در حدی است که در میان ۱۲۸ شهر دنیا، تهران جایگاه ۱۱۸ را به خود اختصاص داده است. یعنی در رده‌بندی شهرهایی که در آینده اهمیتشان بیشتر می‌شود، تهران جایگاه ۱۱۸ را دارد و این جایگاه نسبت به سال ۲۰۱۶ تغییری نکرده است. تهران در این رده‌بندی جایگاهی شبیه شهرهای کراچی، لاهور و بغداد دارد.
تاثیرگذارترین شهرهای دنیا کدام‌اند؟
در گزارش سال جاری که بر مبنای اطلاعات سال ۲۰۱۷ تهیه شده است، نیویورک به عنوان تاثیرگذارترین شهر دنیا انتخاب شده است. این شهر در سال گذشته جایگاه دوم فهرست را داشت و هم‌اکنون به جایگاه اول ارتقا یافته است. شهر لندن در سال جاری جایگاه دوم را دارد و شاخص شهرهای جهانی برای لندن با ۰.۳ واحد کاهش نسبت به نیویورک برابر با ۶۲.۹ است.
سومین شهر اثرگذار دنیا در سال جاری پاریس، چهارمین شهر توکیو و پنجمین شهر هنگ‌کنگ است. در سال ۲۰۱۸ شاخص شهرهای جهانی برای سنگاپور برابر با ۳۹.۱ بود و این شهر به عنوان ششمین شهر اثرگذار دنیا معرفی شد و شیکاگو و لس‌آنجلس در جایگاه‌های هفتم و هشتم بودند. پکن نهمین شهر این فهرست و واشنگتن دهمین شهر بود.
در پایان باید گفت که طی پنج سال گذشته شهرهای ملبورن، استانبول، برلین و میامی بیشترین پیشرفت را در شاخص شهرهای جهانی تجربه کردند که اصلی‌ترین دلیل آن را می‌توان سرمایه‌گذاری در توسعه تبادل اطلاعات در این شهرها، سرمایه‌گذاری روی سرمایه‌های انسانی و در نهایت تقویت فضای کسب و کار و تجارت دانست.
در انتهای این فهرست که شامل ۱۲۸ شهر است، شهرهای گرانگزو و دانگوان کشور چین و در نهایت خارطوم سودان و مسقط پایتخت عمان قرار دارند.
شهرهایی که اهمیتشان در اقتصاد دنیا بیشتر می‌شود
در میان شهرهایی که اهمیتشان در فضای اقتصادی و تجاری دنیا هر روز بیشتر می‌شود، شهر سان‌فرانسیسکوی امریکا جایگاه اول را دارد. طی دو سال گذشته سرمایه‌گذاری خارجی در این شهر افزایش چشمگیری پیدا کرد و زیرساخت‌های شهر مدرن شد. در جایگاه دوم شهر نیویورک قراردارد که با وجود اینکه اثرگذارترین شهر دنیا در سال ۲۰۱۸ است، ولی پیش‌بینی‌ها این است که همچنان جایگاه قدرتمند خود را در ساختار اقتصادی دنیا حفظ کند و در همین سطح باقی بماند. شهرهای پاریس و لندن و بوستن در این رده‌بندی جایگاه سوم تا پنجم را دارند و ملبورن و مونیخ و هیوستن و استکهلم در دره‌های بعدی قرار گرفته‌اند.
طبق این گزارش شهرهایی که بالاترین نرخ رشد را در شاخص افق پیش روی شهرهای جهانی تجربه کرده‌اند، شهرهای پاریس و ملبورن و مسکو و سنت‌پترزبورگ بودند. دلیل اصلی ارتقای جایگاه دو شهر پاریس و مسکو را می‌توان در رشد اقتصادی و افزایش ورود سرمایه‌های خارجی در این شهرها دانست. در حالی که سنت پترزبورگ و مسکو هم پیشرفت‌های زیادی در کاهش فعالیت‌های بوروکراتیک تجربه کردند. از طرف دیگر افزایش سطح نوآوری و افزایش شمار استارتآپها در این شهرها اثر زیادی در ارتقای جایگاه آنها داشت.
در انتهای این فهرست شهرهای خارطوم سودان، داکای بنگلادش، لواندای آنگولا، لائوس نیجریه و آدیس‌‌آبابای اتیوپی قرار دارند .
در این بخش بازه زمانی ۲۰۱۷ تا ۲۰۲۱ در نظر گرفته شده است به این معنا که شهرهای معرفی‌شده تا سال ۲۰۲۱ اهمیتشان در دنیا چه تغییری خواهد کرد. طبق این گزارش در اغلب این شهرها، مسئله‌ساز ترین عامل تنش‌ها و ریسک‌های ژئوپلیتیکی و سیاسی است. این تنش‌ها می‌تواند بحران‌های بسیار بزرگی ایجاد کند و با گذشت زمان ممکن است بر شدت این بحران‌ها افزوده شود. از طرف دیگر افزایش موج و دیدگاه‌های پوپولیستی در کشورهای در حال توسعه هم مسئله دیگری است که می‌تواند به تدریج زمینه را برای عقب‌گرد اقتصادی و سیاسی این کشورها فراهم کند. افزایش پوپولیسم در دنیا به عنوان مانعی در مسیر رشد سرمایه‌گذاری و افزایش بی‌ثباتی‌های اقتصادی و سیاسی نام برده شده است.
معرفی این شهرها از این جهت اهمیت دارد که سرمایه‌گذاران می‌توانند با ارزیابی بهتری در مورد آینده این شهرها و تاثیرگذاری اقتصادی آنها در مورد فعالیت تجاری و اقتصادی خود تصمیم‌گیری کنند. سرمایه‌گذاری در شهرهایی که به تدریج اهمیتشان در اقتصاد دنیا بیشتر می‌شود، می‌تواند حاشیه سود بالاتری ایجاد کند ولی در شهرهایی که در آینده اقتصاد دنیا جایگاهی نخواهند داشت، سرمایه‌گذاری کار سودآوری نیست.
نکته دیگری که در این زمینه باید مد نظر قرار بگیرد این است که شهرهایی در آینده دنیا بهترین جایگاه را خواهند داشت که فعالیت استارتآپها در آنها بیش از دیگر شهرها باشد؛ شهرهایی که بستر برای کار خلاقانه و شروع کارهای جدید در آنها فراهم باشد زیرا این مسئله می‌تواند هم فرصت‌های شغلی را بیشتر کند و هم بر میزان درآمدزایی در این شهرها بیفزاید. سان‌فرانسیسکو را می‌توان یکی از نمونه‌های بسیار موفق این شهرها دانست.
برترین شهرها در ابعاد اصلی شاخص شهرهای جهانی
پنج بعد اصلی که برای ایجاد شاخص شهرهای جهانی اهمیت داشت، فعالیت‌های اقتصادی، سرمایه‌های انسانی، تبادل اطلاعات، تجربیات فرهنگی و در نهایت مشارکت‌های سیاسی بود. طبق این گزارش برترین شهر دنیا از نظر فعالیت‌های اقتصادی شهر نیویورک بود و برتری این شهر از نظر سرمایه‌های انسانی هم در دنیا اثبات شد. پاریس برترین شهر دنیا از نظر تبادل اطلاعات - هم سرعت و هم کیفیت تبادل اطلاعات- بود و لندن به عنوان برترین شهر از نظر تجربه‌های فرهنگی در دنیا انتخاب شد. واشنگتن برترین شهر دنیا از نظر مشارکت‌های سیاسی – از نظر مشارکت سیاسی شهر در تحولات جهانی – معرفی شد.
در بخش شاخص افق پیش روی شهرهای جهانی یا شاخصی که مهم‌ترین شهرهای آینده را معرفی می‌کند هم چهار بعد اصلی و ۱۳ زیربخش در نظر گرفته شد. اولین بعد سلامت فردی بود که شهر ملبورن استرالیا به عنوان برترین شهر این رده معرفی شد. در بعد اقتصادی باز هم نیویورک صدرنشین بود و در بخش خلاقیت و نوآوری سان‌فرانسیسکو صدرنشین بود. اما ژنو و زوریخ که هردو شهرهای بزرگ کشور سوئیس هستند به عنوان شهرهایی که بهترین اداره شهری را تجربه می‌کنند معرفی شدند.
علاوه بر معرفی برترین شهرها از نظر ابعاد اصلی سازنده شاخص، این مرکز مطالعاتی برترین شهرهای دنیا از نظر فاکتورهای سازنده ابعاد اصلی شاخص را نیز معرفی کرده است . مثلا در سال ۲۰۱۸ برترین شهر دنیا از نظر تعداد کنسولگری‌ها و سفارت‌های فعال در شهر که یک فاکتور سازنده فاکتور مشارکت سیاسی است، شهر بروکسل انتخاب شده است و از نظر حجم حمل و نقل هوایی در سال ۲۰۱۸، هنگ‌کنگ برترین شهر انتخاب شده است.
