کسری نقدینگی سازمان تامین اجتماعی بین سال های 1384 تا 1395
منبع تمام جداول سازمان تامین اجتماعی و معاونت اقتصادی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی است
در این گزارش 5 سوال اصلی مطرح شده است که شامل:« وضعیت شاخص‌های اصلی سازمان چگونه است و تا چه حد نشان‌دهنده بحران است؟ اگر بحران وجود دارد تا چه حد است؟ علل بحران چیست؟ فرصت برای اصلاح چقدر است؟ و راهکارهای حل بحران چیست؟» می شود و در نهایت پیش بینی شده است سازمان تامین اجتماعی باتوجه به شرایط کنونی تا سال 1404 یعنی کمتر از 8 سال دیگر با کسری حدود 119 هزار میلیارد تومانی رو به رو خواهد شد و توان خدمات رسانی به بیمه شدگان و پرداخت حقوق بازنشستگان را نخواهد داشت.
پیش بینی کوتاه مدت پارامترهای مالی سازمان تامین اجتماعی به ارزش جاری تا سال 1404
اما چرا این سازمان با چنین مشکلاتی مواجه شده است؟ در پاسخ به این سوال کارشناسان حوزه و گزارش مرکز پژوهش های مجلس به مواردی همچون:« تحولات جمعیتی، قوانین و مقررات تعهد آور و مغایر با اصول و قواعد بیمه ای، ناکارآمدی قوانین کنونی، تحمیل طرح های حمایتی در قالب بیمه ای بدون تامین اعتبارات مالی، عدم پرداخت تعهدات دولت و مدیریت ضعیف ذخایر صندوق» اشاره می کنند. برای مثال در یکی از بخش های گزارش مرکز پژوهش های مجلس به موضوع افزایش جمعیت بازنشستگان تحت پوشش سازمان تامین اجتماعی پرداخته شده و آمده است:« کاهش نرخ تولد از یک سو و افزایش سن افراد ازسوی دیگر، منجر به افزایش چشمگیر میزان جمعیت بازنشستگان شده است، تاکید می‌کند که بررسی‌ها نشان می‌دهد سازمان تامین اجتماعی در آینده نزدیک با بحران‌های جدی مواجه خواهد شد.» در حال حاضر به ازای هر مستمری بگیر سازمان تامین اجتماعی کمتر از 5بیمه شده اصلی (پرداخت کننده حق بیمه) وجود دارد که نشان دهنده وضع بد تامین اجتماعی و هزینه های بالایی است که باتوجه به افزایش جمعیت بازنشستگان در سال های آینده این سازمان باید پرداخت کند.
اما بروز هرگونه بحران مالی برای تامین اجتماعی در کشور می تواند بسیار جدی باشد زیر این سازمان در حال حاضر بیش از نیمی از جمعیت کشور را تحت پوشش دارد. در گزارش مرکز پژوهش های مجلس آمده است:« بحرانی را تصور کنید که بیش از نیمی از جمعیت کشور را دربر گیرد. سلامتشان را در محرز آسیب قرار داده، سرمایه اندوخته آنها آسیب جدی دیده، درآمدهایشان قطع شده و امید آن ها به تأمین آینده مخدوش شود. چنین بحرانی چه تبعاتی برای کشور به همراه خواهد داشت؟»
راهکارها چیست؟
در بخشی از گزارش مرکز پژوهش های مجلس به راهکارها هم اشاره شده است:« جهت برون رفت سازمان تامین اجتماعی از مشکلات مواردی چون اصلاح در مدیریت و کارکرد سازمان تأمین اجتماعی، پرهیز دولت از دخالت در امور صندوق، درج بودجه صندوق در بودجه عمومی کشور، کاهش هزینه‌های اجرایی، تعیین تکلیف بخش درمان، جلوگیری از تولید و انباشت بدهی‌های دولت، لغو معافیت‌های بیمه‌ای، برقراری سه جانبه‌گرایی واقعی، اجتناب از تصویب قوانین مغایر با اصول بیمه ای و تعهد‌آور، افزایش سن بازنشستگی برای بیمه شدگان جدید و افزایش انگیزه ادامه کار و کاهش انگیزه بازنشستگی برای بیمه‌شدگان فعلی پیشنهاد می شود.»