روزگار عجیب بازار سرمایه

به گزارش پایگاه اطلاع رسانی بازارهای مالی(ایستانیوز)، برای کسانی که با رویاهای بسیار چند سال پیش وارد بازار سرمایه شدند، 20 مرداد (1399) روزی تلخ و تاریخی محسوب می شود، روزی که شروع سقوط شاخص بورس در دولت قبل کلید خورد و می توان گفت تا امروز این وضعیت نزولی ادامه داشته است. جالب است که 20 تیر در شرایطی روزی تلخ شد که روز 19 مرداد رویایی ترین روز تاریخ سرمایه ایران است، روزی که شاخص به قله 2 میلیون و 100 هزار واحد رسید اما همچون کوه نوردی که باید قله را ترک کند در کمتر از یک روز افت شدید را شروع کرد و فقط طی 3ماه بیش از 42درصد افت کرد. این شاخص اگرچه از آن دوره به بعد در برخی مقاطع با برخی صعودهای کوچک و دوره‌ای مواجه شده است اما آمار‌ها نشان می‌دهد؛ بازار سهام در همه این مدت در رکود بوده و شاخص بورس هرگز نتوانسته همچون سال99 با صعود‌های بزرگی مواجه و حتی به سقف قله تاریخی خود نزدیک شود. طبق آمارهای موجود شاخص بورس در 2سال گذشته با وجود برخی رشد‌های مقطعی به ‌طور میانگین بیش از 30درصد افت کرده است اما مقایسه آماری میزان تورم و رشد قیمت‌ها در سایر بازار‌ها نشان می‌دهد که میزان زیان سهامداران به‌ مراتب فراتر از میانگین افت شاخص بورس است.

 

تحلیلگران عوامل مختلفی را در نزول 2ساله بورس دخیل می‌ دانند اما به زعم آنها؛ یکی از مهم‌ترین عوامل نزول شاخص‌های بورس در 2سال گذشته، رشد افراطی شاخص‌ها در سال1399 تحت‌تأثیر سیاست‌ها و تغییرات پولی دولت قبل بود؛ چرا که قیمت سهام شرکت‌ها به قدری افزایش یافته بود که سرمایه ‌گذاری در بورس توجیه اقتصادی خود را از دست داده بود، ضمن اینکه طبق قواعد علوم مالی، شاخص‌های بورس بعد از هر رشدی نیاز به اصلاح و تعدیل دارند و زمانی که رشد شاخص بیش از حد باشد دوره نزول نیز عمیق‌تر و طولانی تر خواهد شد.

 

آنطور که آمار‌ها نشان می‌دهد، در دوره اوج بازار در 19مرداد ماه 1399 که شاخص بورس سقف تاریخی خود را فتح کرد، نسبت قیمت به درآمد بازار سهام تا سطح 40مرتبه افزایش یافته بود. عددی باور نکردنی که در تاریخ نیم قرن فعالیت بورس بی‌سابقه بود؛ چرا که از زمان آغاز فعالیت بازار سهام در سال1346 تا سال1399 میانگین نسبت قیمت به درآمد بازار که به نوعی معیاری برای اندازه گیری، گران یا ارزان بودن قیمت سهام شرکت‌هاست، در محدوده 4.5 تا 7.5 مرتبه در نوسان بود و این نسبت فقط در برخی مقاطع کوتاه مثلا در سال1392 توانسته بود از مرز 10مرتبه تجاوز کند اما وقوع برخی عوامل در سال1399 منجر به رشد غیر قابل باور قیمت سهام شرکت‌ها شد و کار به جایی رسید که قیمت سهام برخی از شرکت‌ها هر روز و به‌طور مداوم بالاترین رشد را تجربه می‌کردند. اما ریشه این رشد‌های عجیب در درجه نخست مربوط به رشد تورم و افزایش قیمت دلار بود که یک محرک اولیه برای رشد و تقریبا طبیعی بود و عامل دیگر که عامل اصلی رشد افراطی شاخص‌ها بودند، کاهش نرخ بهره و دعوت دولت از مردم برای سرمایه‌ گذاری در بورس بود.

 

آن طور که آمار‌ها نشان می‌دهد؛ قیمت هر دلار آمریکا از ابتدای سال1397 که جرقه‌های اولیه رشد بورس نیز از همین دوره زده شد تا پایان نیمه نخست سال1399 با 610درصد رشد از 4500تومان تا محدوده 32هزار تومان پیشروی کرد و تورم هم با جهش شدید مواجه شد. به ‌طور طبیعی شاخص‌های بورس همگرایی زیادی با رشد قیمت دلار و تورم دارند و در دوره‌هایی که این 2 نماگر با رشد مواجه می‌ شوند، شاخص‌های بورس نیز صعود می‌ کنند؛ بنابراین می‌ توان گفت، این 2 مولفه محرک‌های اولیه رشد شاخص‌های بورس بودند. اما نمودار شاخص بورس نشان می‌دهد تا زمانی که بورس تحت‌تأثیر این2 عامل در حال رشد بود، روندی طبیعی و نسبتا ملایم داشت ولی از زمانی که نرخ بهره کاهش یافت و مسئولان نیز شروع به دعوت از مردم برای سرمایه ‌گذاری در بورس کرد، شاخص‌های بورس به شکل انفجاری صعود کردند و زمینه نزول‌های بعدی آن فراهم شد. آن طورکه آمار‌ها نشان می‌دهد؛ شاخص بورس از اسفند 1398 تا 19مرداد ماه1399 و در طول 5ماه بیش از یک ‌میلیون ‌و600هزار واحد رشد کرد و از محدوده 500هزار واحد به 2میلیون ‌و100هزار واحد رسید؛ این میزان رشد افراطی که در تاریخ بورس بی‌سابقه است با سقوطی سنگین البته مواجه شد و هم اکنون شاخص کل روی عدد یک میلیون و 390 هزار واحد ایستاده است یعنی حدود 700 هزار واحد افت نسبت به روز اوج.