پول ملی چرا وچگونه ارزش خود را از دست می دهد؟

 در پاسخ به این سوال که تقویت پول ملی چگونه ممکن می شود نکته مهمی که وجود دارد و باید شفاف شود این است که منظور از ارزش پول ملی چیست. بدین معنا که آیا قیمت کالا و خدماتی که در داخل کشور است براساس واحد پول ملی ارزش گذاری می شود یا اینکه با واحد پول ملی چه اندازه کالا و خدمات را می توان خریداری کرد که در اینجا مساله تورم مطرح می شود. هر چه قدر قیمت کالا و خدمات در داخل کشور افزایش پیدا می کند یعنی ما با قدرت کمتری کالا و خدمات داخلی را می توانیم عرضه کنیم.

 

طرف دیگر ماجرا این است که گاهی ارزش پول داخلی را در مقابل پول خارجی مدنظر قرار می دهیم. یعنی اینکه با هر ریال چه مقدار پول خارجی می توانیم داشته باشیم که این پول خارجی می تواند دلار، یورو یا هر واحد دیگری باشد. این دو مساله در ارتباط با ارزش پول ملی کمی فرق می کند. ارزش پول داخلی در مقابل ارزهای خارجی به میزان تقاضا برای عرضه خارجی در داخل بستگی دارد. اگر ورود ارز خارجی به داخل کشور بیشتر از خروج آن باشد این چگونگی را تقویت می کند اما اگر برعکس باشد یعنی اینکه ما واردات بسیار زیادی داریم و به ارز خارجی نیاز داریم و ارز خارجی که الان در داخل کشور موجود است به سمت واردات می رود و درحال خارج شدن است. از طرف دیگر هم صادرات قابل ملاحظه ای نداریم بنابراین ورود ارز خارجی هم به داخل کشور محدود می شود. این امر باعث می شود که ارزش پول ملی در مقابل ارزهای خارجی کاهش پیدا بکند. 

 

به دلیل اعمال تحریم ها ورود ارز خارجی به داخل کشور کم شده است که البته واردات را هم محدود کرده ایم اما همان حداقل وارداتی را که در داخل نیاز داریم  نمی توانیم با ارزی که از صادرات غیر نفتی تامین می شود خریداری کنیم. این موضوع سبب شده که در دو ، سه سال گذشته ارزش پول ملی در مقابل ارزهای خارجی کاهش پیدا کند که البته می تواند نتیجه تورمی در داخل داشته است. چون ورودی کالاهایی که از خارج وارد می کنیم مواد اولیه و کالاهای واسطه ای است که هزینه واردات آنها موجب یک تورم ناشی از فشار هزینه به وجود می آید که البته آثار روانی هم در اقتصاد ایجاد می کند یعنی وقتی نرخ ارز افزایش پیدا می کند مردم دچار هیجانات روانی می شوند و تورم به وجود می آید که باعث تشدید شرایط تورم در داخل کشور می شود که به عنوان عوامل بیرونی بر اقتصاد تاثیر می گذارد اما عوامل درونی هم وجود دارد که ارزش پول ملی را در مقابل کالا و خدماتی که در داخل ایجاد می شود، تعیین می کند.

 

فرض کنید کشور هیچ نیازی به واردات ندارد و نیازی به ارز خارجی برای وارد کردن کالا و خدمات هم نداشته بنابراین ارزش پول داخلی در مقابل پول خارجی ثابت بود باز هم این عوامل داخلی هستند که باعث می شوند ارزش پول ملی در مقابل کالا و خدماتی که خریداری می کنیم کاهش پیدا کند. در واقع مهم ترین عاملی که باعث می شود پول ملی کاهش پیدا کند رشد نقدینگی است یعنی همان خلق پول ملی. اگر این خلق پول در اقتصاد بیش از اندازه و به شکلی نامتعادل انجام شود این باعث می شود که ارزش پول ملی و قدرت خرید ریال کاهش پیدا کند؛ یعنی آنهایی که ریال در دست دارند ضرر می کنند و آنهایی که ریال نگه نمی دارند و ارزش دارایی های آنها با سرمایه های دیگری است مانند مسکن، ماشین یا حتی دارایی های مالی غیر از ریال خریداری کرده اند در شرایط تورمی می توانند ارزشی را که حفظ کردند ، بهتر نگه دارند. این افراد در مقایسه با کسانی که پس انداز شان را به شکل ریالی حفظ کرده اند کمتر متضرر می شوند.

 

*منبع: روزنامه ایران