ایستانیور:نمایشگاه هنرهای تجسمی که با موضوع صلح و آزاد در قالب نقاشی ،تصویرسازی ،عکاسی ،کاریکاتور و حجم سازی با همکاری مجتمع آموزشی نیکو روش و هلیا آرت گالری در ۱۷ مرداد ماه ۹۹ مصادف با روز خبرنگار به مدت سه روز در تالار رواق هنر برج میلاد و با حضور جمعی ازخبرنگاران و سخنرانی احد جاویدان مدیرکل وزارت فرهنگ و ارشاد استان تهران برپا گردید. در آیین افتتاحیه نمایشگاه مدیر کل وزارت فرهنگ و ارشاد ضمن تبریک روز خبرنگار از آثار هنرمندان نمایشگاه دیدن نمود.
به گزارش پایگاه اطلاع رسانی بازارهای مالی (ایستانیوز) ،در حاشیه این نمایشگاه خبر نگار ایستانیوز با حورا خاکدامن مدیر مسئول توفیق آنلاین و هنرمند شرکت کننده در این نمایشگاه درباره سبک آثار برگزیده اش گفتگویی را ترتیب داده که در ادامه می خوانیم:
-سوژه نقاشی های شما در این نمایشگاه با تکنیک سیاه قلم در ابعاد بزرگ و با موضوعیت زن به ویژه زنان دوران قاجار به نمایش گذاشته شده در این باره اگر توضیحاتی دارید بفرمایید؟
علاقمندی من به عنوان یک روزنامه نگار زن به تحولات اجتماعی و فرهنگی زنان در دوران گذشته ومقایسه آن با تحولات و مطالبات زنان در حال حاضر ،همیشه مرا ترغیب می کند که سوژه های نقاشی ام را از بین عکس های قدیمی و تاریخی زنان قاجاری انتخاب کنم. با وجود فاصله زمانی بیش از یک قرن هنوز قرابت زمانی و حس نستالوژیک آمیخته با کنجکاوی در من وجود داشته و این موضوع درون مایه سوژه های نقاشی من بوده ، بطوری که دربه تصویر کشیدن این عکس ها با تکنیک سیاه قلم نوعی حس نستالژیک وجود دارد که با تلفیق آن در قالب سبک زندگی ،تفکر و مد زنان در دوران قاجار همیشه برایم جذاب بوده است . به عنوان مثال خانم مریم عمید ملقب به مزین السلطنه از زنان پیشرو در عرصه مطبوعات و مدیر مسول روزنامه شکوفه در دوران قاجار یکی از آثار برگزیده من با تکنیک سیاه قلم در این نمایشگاه بوده که بدلیل همان حس قرابت زنانه و روزنامه نگار بودن ایشان به تصویر کشیده شد.
درباره انگیزه پرداختن به سوژه مد گرایی و سبک لباس پوشیدن زنان در دوران قاجار توضییح بدهید؟
اثر " مد و زنان عصر قاجار " که با تکنیک سیاه قلم از روی یکی از عکس های قدیمی مربوط به آلبوم زنان قاجار به تصویر کشیده شده برای اولین بار در بین سایر عکس های قدیمی توجهم را جلب کرد. زنی جوان با پالتوی زمستانی و بوت های بند دار که اتفاقا شبیه به یکی از پالتوها و بوت های بند دار خودم بود از دیدنش بسیار شگفت زده شدم و تصور مرا از شیوه و سبک زندگی و لباس پوشیدن زنان در دوران گذشته بکلی تغییر داد اینکه زنان در هر دوره و زمان به زیبایی و مد با توجه به شرایط اجتماعی خود توجه می کردند برایم بسیار جذاب بود. نکته بعدی در این سوژه فیگور سیگار در بین انگشتان این زن جوان بود که نمادی از ساختار شکنی زنانه در طبقه متجدد آن دوران بود .مد اروپایی هم مانند سایر نشانههای تجدد، یادگار دوران قاجار و رفتو آمد آنها با دول اروپایی است و در بین زنان دربار بود و اندرونی ناصرالدین شاه مرکز مد ایران شمرده میشد . گفته می شود ناصرالدین شاه فعالانه پوشیدن لباسهای اروپایی را تشویق میکرد و به حمایت از پذیرفته شدن لباسهای کاملا اروپایی تا سال ۱۹۰۰ ادامه داد.
در آن دوران مسافران فرنگ یادگاریهای زیادی با خود به ایران میآوردند؛ از جمله کارت پستالهایی که روی آن انسانها با تیپ و ظاهری متفاوت به چشم میخوردند. کمکم استفاده از این کارت پستالها در میان عامه مردم هم رواج پیدا کرد..طوری که در آگهیهای روزنامههای سالهای بعد از 1280 مغازههای لالهزار مثل «مطبعه فاروس»، «مغازه نوبهار» و «مغازه گلستان» آگهیهایی برای فروش کارت پستالها با قیمت پایین به چشم میخورد. این عکس و ها تصاویر، نخستین آشناییهای شهروندان تهرانی با مد غرب را رقم زد.
-با توجه به اینکه در آن دوران ابزار تبلیغاتی امروزه برای ترویج مد وجود نداشته زنان از الگوهای مد چگونه پیروی می کردند؟
با توجه به اینکه وسایل ارتباط جمعی به شیوه امروزی در آن دوران وجود نداشت کارت پستال های اروپایی که در مغازه ها فروخته می شد در کنار سینما و روزنامه ها تنها ابزار تبلیغاتی مد بین زنان ایرانی بودند . مغازهها و خیاطخانههای لالهزار محلی بودند که شهروندان میتوانستند در آن جدیدترین ژورنالهای مد اروپا را خریداری کنند و با توجه به آن ظاهر و لباس خود را بیارایند. روزنامه هایی مانند شکوفه به مدیر مسئولی خانم مریم عمید ملقب به مزین السلطنه و برخی از روزنامه ها مانند روزنامه عالم نسوان به صاحب امتیازی خانم روشنک نوعدوست و... در سالهای 1290 تا 1300 عکسهایی از آخرین مد روز چاپ میکردند. مطبوعات حداقل در 3دهه نخست آغاز این موج رویهای دوگانه داشتند و برخی از آنها که نگاهی متجدد داشتند در ارائه جدیدترین مدها پیشگام بودند. در کنار آن برخی از مجلهها و نشریهها دور از این تبلیغات حرکت میکردند.
به عنوان مثال در اعلان حراج لباس و اجناس روزنامه شکوفه از مغازه آقا محمود و پسران در خیابان لاله زار و فروش حریر و اطلس و پارچه های زنانه و انواع و اقسام لباسهای زنانه و پالتوهای مد روز تبلیغ شده است.
یا مثلا دراعلانی دیگردر همین روزنامه به نقل از فروشنده آگهی با این مضمون چاپ شده است:" به تمام مشترکین طالب اجناس فرنگی از فروش توری های خوب و روبان اعلا ،چادرهای اعیانی ابریشمی، جوراب های توری ابریشمی برای نمایش پاهای خانم ها با کفش های روباز".
یا روزنامه عالم نسوان در هر شماره مقالهای با نام طرز لباس و نشریه جهان زنان هم مقالهای به نام مدهای تازه داشت که لباس مناسب را بر حسب فصل سال و معرفی جدیدترین مدهای اروپایی و آمریکایی و جدیدترین پارچههای موجود در بازار معرفی میکرد
.این مجلهها مد، اندام ایدهـ آل باریک و بلندی را عرضه میکردند که مد دهههای آغازین سده بیستم در اروپا بود و در ایران ایدهآلی نوین محسوب میشد. سال 1318 دکتر «آقانیا» نخستین آگهیها در مورد لاغری را در مطبوعات به چاپ میرساند. در این گفتمان تبلیغی سعی بر این بود که چنین ایدهآلهایی جایگزین ایدهآلهای پیشین شود. این آگهی تصویرسازی این دو زن چاق و لاغر را برای مقایسه عرضه میکند که ملبس به پوشاک غربی هستند و مشخصاً با شیوه تصویرسازی مد دهههای آغازین سده بیستم در مجلهها مد غربی ترسیم شده است.". »
-بنابراین آیا می توان پیروی از مد را در آن دوران نوعی بروز جنبش فمنیستی و گذر از سنت به مدرنیته وتغییر در سبک زندگی زنان تصور کرد؟
گذر از سبک زندگی سنتی و محدود زنان در دوران قاجار با رویکرد مد گرایی ،نوعی جریان سیال و آرام فمنیستی بود . واکنش به تغییرات زنان در پیروی از مد تا حد زیادی بسته به رویکرد شوهران نسبت به تحصیلات زنان و آداب اروپایی متفاوت بود .مردان محافظهکار دگرگونی در لباسها را میتوانستند بپذیرند اما به اصرار برای ماندن زنان در خانه و به مطبخ چسبیدن آنها ادامه میدادند.تاج السلطنه دختردردانه ناصرالدین شاه، سمبل زیبایی و پایه گذار جریان مدرن فمینیسم ایران بود که از امتیاز ثروت و نفوذ برخوردار بود، بیوقفه با شوهرش مخالفت میکرد، آن چنان که لباس اروپایی را به عنوان نشانه اعتراض بر تن میکرد و بدین ترتیب سبک مد دربار قاجار از سوی زنان تهران و دیگر شهرها دنبال میشد.
نمود بیشتر سیر تحولات اجتماعی زنان و گذر از سنت به مدرنیته با تاسیس مدارس دختران به سبک اروپایی در کنار آموزش به شیوه سنتی، فکر رواج آموزش و پرورش زنان به سبک غربی، از اوایل دوره قاجاریه شکل گرفت. این امر، نتیجه مسافرتها و آشناییهای سیاحان ایرانی و مشاهده روشهایی که برای آموزش دختران اروپایی به کار گرفته میشد، بود.از جمله این افراد میرزا صالح شیرازی است که در سالهای 1819-1816م در انگلستان به سر برد. وی به ویژه درباره آموزش دختران گزارشاتی از آموختن زبانهای مختلف انگلیسی، فرانسه، ایتالیایی، لاتین و همچنین «خواندن و ساز زدن» «خیاطی و آداب خانهداری و طریقه رفتار با شوهران و منسوبان آنها» ارائه داد . به طور کلی، بعد از این آشناییها و تحول در سطح و روش سوادآموزی، دو نوع از مدارس تاسیس شد. نوع اول، مدارسی که خارجیان تأسیس میکردند که به سبک و سیاق کاملا اروپایی و غیر مذهبی اداره می شد .نوع دوم، مدارسی بودند که ایرانیان با عشق و علاقه وطنی، ولی متأثر از نظام آموزش و پرورش اروپایی تأسیس میکردند .
از جمله مدارس معروف دختران مدرسه مزینیه به مدیریت مزین السطنه مدیر مسول روزنامه شکوفه بود که دو شعبه شعبه علمی(دارالعلم ) وشعبه کاربردی(دارالصنایع ) داشت که صنایع دستی در مقطع کاربردی نظیر قالیبافی ، جوراب بافی ، خیاطی ، گگیوه بافی،زری دوزی تدریس می شد.
ورود زنان به عرصه مطبوعات تحولات چشمگیری در مطالبات مدنی آنها در آن دوران بوجود آورد .چنانچه درباره مقایسه وضعیت زنان اروپایی با زنان ایرانی فخر آفاق یکی از زنان نویسنده مطلبی را برای انتشار در روزنامه شکوفه با مضمون مقایسه "حالات زنان اروپایی با زنان ایرانی " با این مضمون نوشته است:" در لندن همه روزه اجتماعات متعدد برای مطالبه حقوق که عبارتست از انتخاب وکیل و پارلمان انگلستان و مساوات زنان در حقوق بشری با مردان و غیره تشکیل شده و کنفرانسها در همین موضوع داده می شود رجال نامی وسیاسی دانهای معروف هم با آنها هم صدا شده اند.بالعکس در ایران هنوز تحصیلی را که مطابق آیات قرآنی بر هر زن مسلمانی واجب است کفر می پندارند وقتی گفته می شود که تمام زنان عالم مشغول تحصیل هستند جواب می گویند آنها مسلمان نیستند کافرند در این موقع به یک حدیث غیر معلوم که مبنایش را که نمی دانم متوسل شده و می گویند حرام است زن سواد داشته باشد بهرحال این است ترتیب مقایسه حالات زنان ایرانی و ترتیب رفتار و معلومات زنان اروپایی ".خود حدیث مفصل بخوان از این مجمل ..."
در حوزة جامعهشناسی تعبیری وجود دارد با عنوان طبقة متوسط که در جامعة مدرن معنا مییابد. از جمله اینکه مردم طبقة متوسط آن در نظام آموزشی جدید تحصیل کردهاند؛ یعنی آموزش آنها مدرن بوده است و آنها مفاهیم مدرن را پذیرفتهاند و نیز از نظر شغلی، جزء کارگران یقه سفید هستند؛ یعنی بیشتر در کارهای اداری، دفتری و روزنامهنگاری مشغول فعالیت هستند و مهمتر از همه اینکه سبک زندگی، الگوی مصرف، الگوی اوقات فراغت و فعالیتهای فرهنگیشان مدرن است؛ اگرچه در کل، گروه کوچکی از جامعه هستند، ولی تأثیرگذارند و به گفتة جامعهشناسها منشأ تحولات اجتماعی و گذر از سنت به مدرنیسم می شوند.
در پایان درباره اثر دختر مبارز کرد کوبانی اگر توضیحی دارید بفرمایید؟
این اثر با تکنیک سیاه قلم از روی البوم عکس دختران کرد در جنگ با داعش در سوریه انتخاب شد. نگاه امیدوار و خسته این زن زیبای رزمنده که شاید برای آخرین بار در دوربین موبایل همرزمش به عنوان عکس یادگاری ثبت شد سوژه جذابی بود برای به تصویر کشیدن مبارزه زنان برای صیانت از آب و خاک سرزمین. امروز با پیشرفت هایی که در اطلاع رسانی در فضای مجازی شده سوژه های بسیار جالبی نظیر این اثر برای تصویرگری وجود دارد.در تاریخ ایران همیشه زنان دوشادوش مردان در دفاع از آب و خاک جنگیده اند اما بدلیل نبود تکنولوژی های امروزی در فضای مجازی سند و تصویری از آنها منتشر نشد تا ثبت تاریخ شود. از جنبش مشروطه که زنان و دختران جوان مبارز تبریزی دوشادوش ستارخان با قوای اشغالگر جنگیدند تا 8 سال دفاع مقدس که در شهر های مرزی دوشادوش مردان در کازار با دشمن حماسه آفریدند .