ایستانیوز:نتایج تحلیل‌ها نشان داده است که تا اواسط دهه آینده، ایران می‌تواند از ذخایر توسعه‌نیافته برای جبران کاهش برداشت از ذخایر توسعه‌یافته خود استفاده کند؛ یعنی ذخایری که هنوز آماده بهره‌برداری نیستند باید به مرحله‌ای برسند که بتوان از آن‌ها بهره‌برداری را آغاز کرد.
به گزارش پایگاه اطلاع رسانی بازارهای مالی(ایستانیوز)،با توجه به سیاست‌های جهانی در راستای کاهش انتشار کربن و ظهور تکنولوژی‌های نوین برای استخراج نفت از منابع غیرمتعارف، کماکان می‌توان از ذخایر نفت ایران تا مدت‌زمان طولانی بهره‌برداری کرد؛ بنابراین در حال حاضر مهم‌تر از تخمین مقادیر نفت ایران، تخمین ظرفیت کشور در استخراج نفت از ذخایر است. از مجموع 98 میدان نفتی در ایران، از سال 1913 تاکنون در حدود 72 میلیارد بشکه نفت استخراج‌شده است. نرخ کاهش سالیانه میادین نفتی در ایران ـ با در نظر گرفتن تعمیرات ـ 6 درصد، میزان تولید چاه‌های جدید در سال 2016 در حدود 1.7 میلیون بشکه در روز (با نرخ کاهش 2/3 درصدی در سال) و میزان بهره‌برداری از میادین به ازای تزریق یک‌میلیون مترمکعب گاز طبیعی، در حدود چهار هزار بشکه نفت برآورد شده است. براساس محتمل‌ترین سناریو، انتظار می رود ظرفیت تولید نفت خام تا پیش از سال 2020 به چهار میلیون بشکه در روز و تا سال 2030 به 4.4 میلیون بشکه در روز برسد. همچنین انتظار می‌رود درآمد ناخالص سالیانه از نفت در دهه آینده به مقدار آن در سال 2012-2011 برسد که چیزی در حدود 150 میلیارد دلار بوده است.
*وضعیت ذخایر نفتی ایران
نتایج تحلیل‌ها نشان داده است که تا اواسط دهه آینده، ایران می‌تواند از ذخایر توسعه‌نیافته برای جبران کاهش برداشت از ذخایر توسعه‌یافته خود استفاده کند؛ یعنی ذخایری که هنوز آماده بهره‌برداری نیستند باید به مرحله‌ای برسند که بتوان از آن‌ها بهره‌برداری را آغاز کرد. بااین‌حال، مشکل اصلی از بعد از اواسط دهه آینده آغاز می‌شود که حفظ نرخ تولید در همان سطح، مستلزم بهره‌برداری از تعداد بیشتری چاه، تزریق مقادیر بیشتری گاز طبیعی، استخراج مصنوعی و سرمایه‌گذاری بیشتر در این بخش است؛ بنابراین علیرغم آن‌که انتظار می‌رود درآمد ناخالص افزایش یابد، افزایش هزینه‌های تولید به‌علاوه افزایش مصرف در داخل کشور، اجازه افزایش صادرات را از سطح مشخص پس از سال 2025 نمی‌دهد.
کل درآمد حاصل از فروش نفت در ایران در حدود 30 درصد از درآمد دولت است (که البته این رقم در سال‌های مختلف تغییراتی دارد) که بیش از 20 درصد از آن ارزش‌افزوده ناخالص واقعی است. صنعت نفت و گاز در ایران نیاز به تکنولوژی و سرمایه‌گذاری به‌صورت جدی دارد. به این منظور، دولت ایران برای جذب 150 تا 200 میلیارد دلار برای بخش بالادستی مطابق با برنامه توسعه ششم، 50 پروژه نفتی و گازی در راستای سرمایه‌گذاری خارجی در عرصه بین‌المللی مطرح کرده که در قالب قراردادهای بیع متقابل که در سال 1989 تصویب‌شده است، اجرا می‌شود. طبق این قراردادها، پس از توسعه میادین، مالکیت درنهایت به شرکت ملی نفت ایران بازمی‌گردد و شرکت خارجی نمی‌تواند بر میادین نفتی مالکیت داشته باشد که البته اصلاحاتی در این زمینه انجام‌شده است. از سوی دیگر، نگرانی‌ها در مورد شرایط آب‌وهوایی، سیاست‌گذاری‌هایی را در راستای کاهش انتشار کربن دی‌اکسید، همراه داشته است و بدین گونه جذابیت سوخت‌های فسیلی کاهش‌یافته است. درواقع توافق پاریس در راستای محدود کردن افزایش دمای جهانی تا دو درجه سانتی‌گراد، تنها اجازه انتشار یک تریلیون تن کربن دی‌اکسید را داده است که منجر به محدود شدن افزایش رشد تقاضای نفت تا 0.6 درصد در سال 2030 شده است.
در حال حاضر ظرفیت پایدار برای استخراج نفت خام در حدود 3.7 میلیون بشکه در روز تخمین زده‌شده است. طی دو دهه اخیر، ظرفیت تولید همواره مابین 3.6 و 4.1 میلیون بشکه در روز نوسان داشته است. اگرچه صادرات نفت پس از مدت اندکی از توسعه اولین میادین آغاز شد و تا اواسط دهه 1970 به 5.5 میلیون بشکه در روز رسید، با وقوع انقلاب در سال 1979 به یک‌میلیون بشکه در روز کاهش یافت. صادرات نفتی پس از رشد مجدد، بار دیگر در سال 2011 و 2012 به دلیل تحریم‌ها کاهش یافت.
با هزینه‌ای در حدود 10 دلار به ازای هر بشکه، تولید نفت در ایران نسبت به بسیاری از کشورهای دنیا کم‌هزینه‌تر است؛ اما توجه به این نکته حائز اهمیت است که جبران کاهش استخراج از میادین توسعه‌یافته، تنها با بهره‌برداری از ذخایر توسعه‌نیافته و ذخایری که استخراج از آن‌ها سخت‌تر است، امکان‌پذیر می‌شود و لزوم استفاده از روش‌هایی همچون EOR را گوشزد می‌کند که هزینه‌های تولید نفت افزایش و به‌تبع آن سود را کاهش می‌دهد. علاوه بر این رشد تقاضای هیدروکربن‌های مایع در داخل کشور، مسئولیت دیگری بر دوش صنعت نفت ایران قرار می‌دهد. در شکل زیر، رشد اقتصادی و تقاضای سوخت مایع هیدروکربنی از نفت را نشان می‌دهد.
*چه کار باید کرد؟
از مجموع 98 میدان نفتی در ایران، از سال 1913 تاکنون در حدود 72 میلیارد بشکه نفت استخراج‌شده است. با توجه به کاهش سالیانه میادین نفتی در ایران و کاهش تولید چاه‌های جدید، بررسی نحوه عملکرد چاه‌ها اهمیت فراوانی دارد. در راستای افزایش بهره‌وری از میادین نفتی لازم است نکات زیر به‌دقت بررسی شوند:
ـ کاهش نرخ تولید چاه‌های نفت باید موردتوجه قرار گیرد.
ـ ظرفیت تولید از میادین بهره‌برداری شده از 3.7 میلیون بشکه در روز در سال 2015 به 2.5 میلیون بشکه در روز در سال 2040 می‌رسد که این زنگ خطری است که با تزریق گاز و آب به چاه‌های موجود از روند کاهش آن جلوگیری می‌کنند.
ـ ظرفیت تولید از میادین توسعه‌نیافته از 90 هزار بشکه در سال به یک‌میلیون بشکه در سال 2027 می‌رسد، اما بعدازآن این ظرفیت به 620 هزار بشکه در سال 2040 می‌رسد که این امر نشانگر اهمیت توجه به میادین توسعه‌نیافته است.
