ایستانیوز:نمایندگان بخش خصوصی در کمیسیون کسب‌وکار اتاق بازرگانی تهران، با تاکید بر ضرورت احیای شورای عالی بیمه، تصمیم بر تشکیل کمیته‌ای برای پیگیری مشکلات صندوق‌های بازنشستگی گرفتند.
به گزارش پایگاه اطلاع رسانی بازارهای مالی(ایستانیوز)، سی و دومین نشست کمیسیون تسهیل کسب‌وکار اتاق تهران به منظور بررسی وضعیت صندوق‌های بازنشستگی برگزار شد و نمایندگان برخی از صندوق‌های بازنشستگی که در این نشست حضور یافته بودند به تبیین شرایط این صندوق‌ها و عملکرد آنها پرداختند.
در این نشست به مشکلات پیش روی صندوق‌های بازنشستگی به ویژه تامین اجتماعی پرداخته شد و اجباری بودن مراجعه به سازمان تامین اجتماعی و نبود فضای رقابتی در بازار بیمه و بازنشستگی انتقاد شد، مساله‌ای که تامین اجتماعی را بی‌رقیب کرده است.
در ابتدای این جلسه، امیرحمزه مالمیر، معاون سرمایه‌گذاری شرکت سرمایه‌گذاری صندوق بازنشستگی کارکنان نفت با بیان اینکه این صندوق از حیث تعداد اعضا نسبت به بقیه صندوق‌ها کوچکتر است، ادامه داد: این صندوق 90 هزار عضو فعال و90 هزار عضو بازنشسته را تحت پوشش دارد. برخلاف سایر صندوق‌ها که از بودجه دولتی برای پرداخت حقوق کمک می‌گیرند، صندوق شرکت نفت از بودجه دولتی چنین کمکی دریافت نمی‌کند.
زکیه رضایی، نماینده صندوق بازنشستگی کارکنان بانک‌ها در مورد عملکرد این صندوق گفت: مانند صندوق بازنشستگی نفت، ورودی‌ها به صندوق بازنشستگان بانک‌ها نیز محدود شده و رو به صفر است. فعلا ورودی و خروجی صندوق بازنشستگی بانک‌ها در وضعیت مناسبی قرار دارد و به کمک‌های دولت نیازی نیست. اما همچنان با مشکلاتی از قبیل پایین بودن سن بازنشستگی روبرو هستیم.
محمد اصابتی، کارشناس کمیسیون تسهیل کسب‌وکار اتاق تهران نیز این پرسش را مطرح کرد که ضریب بیمه‌ای کارگر و کارفرما در صندوق‌های بازنشستگی بانک و نفت به چه میزان است؟ او همچنین این مساله را به بحث گذاشت که آیا تغییر اندک در ضرایب بیمه‌ای می‌تواند میزان ورودی به صندوق تامین اجتماعی را افزایش دهد؟ اصابتی با اشاره به تنگی معاش و مشکلاتی که در تامین معاش خانوارها ایجاد شده، پرسید که آیا با بروز این شرایط، صندوق‌ها با چالش جدیدی مواجه خواهند شد؟ او افزود: در تجزیه و تحلیل این موارد باید تغییرات در بعد خانوار و کاهش جمعیت را نیز مورد توجه قرار داد.
پشتیبانی صندوق تامین اجتماعی از 52 درصد جمعیت
در ادامه این نشست، صغرا علی‌آبادی، مدیر امور بیمه و تامین اجتماعی اتاق تهران با اشاره به اینکه 18 صندوق بازنشستگی در کشور وجود دارد، افزود: در میان صندوق‌های موجود، صندوق تامین اجتماعی دچار بحران است.
او سوق یافتن جمعیت ایران به سوی سالخوردگی را یکی از دلایل بحرانی شدن وضعیت صندوق بازنشستگی برشمرد و گفت: ایجاد اشتغال و افزایش تدریجی سن بازنشستگی می‌تواند در بهبود وضعیت این صندوق موثر واقع شود. در عین حال، برون‌سپاری و کوچک‌سازی دولت نیز راهگشا خواهد بود.
علی‌آبادی افزود: صندوق تامین اجتماعی، بخش خصوصی را پشتیبانی می‌کند و از این جهت به بزرگترین صندوق بازنشستگی کشور تبدیل شده است؛ چنانکه اکنون، بیش از 52 درصد جمعیت را پشتیبانی می‌کند و تحت پوشش قرار داده است.
او با بیان اینکه در حال حاضر به ازای هر بیمه‌شده سازمان تامین اجتماعی، یک بازنشسته وجود دارد، افزود: ضریب پشتیبانی صندوق تامین اجتماعی اکنون 5 به یک بوده که این ضریب، کمتر از سطح استاندارد است و صندوق بازنشستگی را در معرض خطر قرار داده است.
علی‌آبادی همچنین با اعلام این که صندوق تامین اجتماعی در حال حاضر برای پرداخت حقوق‌ها از وام استفاده می‌کند، ادامه داد: راه‌حل ایجاد توازن در منابع و مصارف صندوق تامین اجتماعی، افزایش نرخ حق بیمه نیست و افزایش حق بیمه، منجر به افزایش بیکاری خواهد شد. هیچ ردیف بودجه‌ای به صندوق تامین اجتماعی اختصاص ندارد اما صندوق‌های کشوری و لشگری در بودجه سهیم هستند.
مدیر امور بیمه و تامین اجتماعی اتاق تهران تغییر قوانین صندوق تامین اجتماعی، ایجاد اشتغال و رشد اقتصادی را در حل مشکلات صندوق تامین اجتماعی موثر دانست.
مطالعات بین‌المللی در مورد صندوق تامین اجتماعی چه می‌گوید؟
در ادامه این جلسه اسماعیل گرجی‌پور، مدیرکل دفتر بیمه‌های اجتماعی از مطالعات بین‌المللی روی صندوق تامین اجتماعی خبر داد و گفت: سه گروه بین‌المللی با همکاری وزارت اقتصاد و صندوق‌های تامین اجتماعی و بازنشستگی کشوری به ایران دعوت شده‌اند. کارشناسان بانک جهانی دو دوره، برای آسیب‌شناسی وضعیت این صندوق‌ها وارد ایران شدند و تحلیل وضع موجود، مدیریت بحران و اندازه‌گیری اثر اصلاحات از طریق نرم‌افزارهایی که این نهاد بین‌المللی ارائه کرد، مورد بررسی قرار گرفت.
او همچنین گفت: کارشناسان صندوق بین‌المللی پول نیز بررسی‌هایی در مورد وضعیت صندوق تامین اجتماعی به عمل آورده‌اند که یکی از پیش‌بینی‌های این گروه آن بوده است که سازمان تامین اجتماعی از سال 2027 به بعد به بودجه عمومی نیازمند خواهد بود. البته در صورتی که هیچ‌گونه اقدام اصلاحی در این صندوق‌ها صورت نپذیرد.
گرجی‌پور اضافه کرد: تیم بانک جهانی کار نیز اخیرا مطالعاتی را به انجام رساند که نتایجی مشابه آنچه که صندوق بین‌المللی پول ارائه کرد، در پی داشت. تیم بانک جهانی کار نیز اعلام کرد که صندوق تامین اجتماعی در شرایطی که هیچ‌گونه اصلاحاتی در عملکرد خود انجام ندهد، از سال 2026 نیازمند بودجه عمومی خواهد بود.
مدیرکل دفتر بیمه‌های اجتماعی ادامه داد: تمامی این ارزیابی‌ها و بررسی‌ها جمع‌بندی شده و راهکارهای اصلاحی مدل‌سازی شده است و به زودی این مدل منتشر می‌شود.
او سپس با اشاره به ساخت مستندی تحت عنوان «بمب ساعتی» که با موضوع بحران صندوق تامین اجتماعی تهیه شده است، ادامه داد: این فیلم مستند، تاکنون 8 اکران در دانشگاه‌ها داشته است و پیشنهاد می‌کنم که این مستند در اتاق تهران نیز به اکران دربیاید.
در ادامه، حسن عابدی جعفری، نایب رییس کمیسیون تسهیل کسب‌وکار اتاق تهران که ریاست این جلسه را بر عهده داشت، نتایج مطالعات معتبر در سطح بین‌المللی در مورد صندوق‌های بازنشستگی در ایران را مهم دانست و گفت که این مطالعات می‌تواند برای خروج از بحران مبنا قرار گیرد.
تامین اجتماعی حیاط خلوت مدیران دولتی است
محمد تکلی که به نمایندگی از سندیکای شرکت‌های ساختمانی در این نشست حضور یافته بود، با اشاره به اینکه هیچ یک از فعالان بخش خصوصی، افزایش نرخ حق بیمه را تایید نمی‌کنند، افزود: صندوق تامین اجتماعی به این دلیل که پوشش بیمه‌ای حدود 42 میلیون نفر را برعهده دارد، با دیگر صندوق‌ها متفاوت است و وضعیت این صندوق اکنون به یک ابرچالش تبدیل شده است.
او با بیان اینکه مشکلات بیمه‌ای فعالان بخش خصوصی به نهادهایی نظیر شورای گفت‌وگو ارجاع شده و فاقد نتیجه بوده است، ادامه داد: این مشکلات، ناشی از برخی چالش‌های ساختاری و فرهنگی است که نظر بخش خصوصی در هیچ جا پذیرفته نمی‌شود.
او صندوق تامین اجتماعی را حیاط خلوت مدیران دولتی و نمایندگان مجلس دانست و عنوان کرد که احیای شورای عالی تامین اجتماعی در جهت اصلاح ساختار این نهاد موثر خواهد بود. تکلی در ادامه چالش‌های عمده سازمان تامین اجتماعی را «عدم ثبات مالی»، «عدم توجه به اصلاحات»، «عدم آشنایی با کارکردها و اصول عملکردی صندوق‌های بیمه‌ای و نگاه حمایتی به آنها»، «عدم تناسب بین دریافتی‌ها و پرداختی‌های در صندوق بازنشستگی»، «عدم به‌روزرسانی مولفه‌های سیستمی متناسب با تحولات جمعیتی»، «بازنشستگی‌های پیش از موعد» و «عدم استقلال مالی» آن عنوان کرد.
تکلی سپس راهکارهایی را برای مقابله با چالش‌های صندوق‌های تأمین اجتماعی ارائه کرد؛ از جمله احیای شورای عالی تأمین اجتماعی به عنوان بالاترین رکن این سازمان با حضور نماینده کارگر و کارفرما، رعایت قوانین و مقررات بالادستی و داخلی صندوق‌ها، عدم تصویب قوانین حمایتی و افزایش بار مالی بر صندوق‌ها، اصلاح سیستم مورد استفاده در صندوق‌ها، اصلاح ساختاری به منظور کاهش مداخلات بیش از حد دولت و افزایش دانش فنی بیمه‌ای در سطح صندوق‌ها.
کوروش پرویزیان، عضو کمیسیون تسهیل کسب‌وکار اتاق تهران نیز مشکلات کنونی صندوق تامین اجتماعی را ناشی از عدم انعطاف‌پذیری ساختار این سازمان دانست و گفت: صندوق تامین اجتماعی در حال توسعه سازمان اداری خود است. در حالی که این توسعه فیزیکی، ارزش افزوده‌ای در پی نداشته و منجر به افزایش هزینه‌های آن می‌شود.
سازمان تامین اجتماعی در حال بزرگ شدن است
امیرحمزه مالمیر نیز با بیان اینکه حق بیمه 30 درصدی، تکافوی هزینه‌های بیمه‌پردازان را نمی‌دهد، افزود: به نظر می‌رسد، مساله اصلی صندوق تامین اجتماعی، مدیریت ضعیف و فربه بودن ساختار سازمان تامین اجتماعی است. در واقع، از یک سو ما به دنبال کوچک‌سازی دولت هستیم اما در مقابل صندوق تامین اجتماعی در حال بزرگ شدن است و هر چه این ساختار بزرگ‌تر می‌شود، پاسخگویی به افراد تحت پوشش آن کمتر می‌شود.
او همچنین گفت: افراد برای بیمه شدن ناگزیر هستند سوی سازمان تامین اجتماعی بروند و حق انتخاب به متقاضیان بیمه و صاحبان بنگاه‌ها داده نشده است. در حالی که اگر فضای رقابتی برای صندوق‌ها به وجود بیاید، افراد می‌توانند از صندوق تامین اجتماعی خارج شده و تحت پوشش صندوق دیگری درآیند.
او در ادامه واگذاری بنگاه‌های اقتصادی عمدتا زیان‌ده به صندوق‌های بازنشستگی را در بروز بحران کنونی موثر دانست و گفت: افزایش امید به زندگی، طول مدت بازنشستگی را افزایش داده است و این باید مورد توجه سیاستگذاران قرار گیرد.
در ادامه این جلسه، گرجی‌پور با اشاره به مباحث مطرح شده در مورد سه‌جانبه‌گرایی و احیای شورای عالی تامین اجتماعی توضیح داد و گفت: تاکنون بحث‌های زیادی در مورد سه‌جانبه‌گرایی و احیای شورای عالی تامین اجتماعی صورت گرفته، اما تحقق این امر منوط به اصلاح ساختاری است. در حال حاضر مجددا مطالعاتی در این خصوص در سازمان صورت پذیرفته است که البته ماده 17 قانون ساختار نظام جامع رفاه و تأمین اجتماعی و ابهاماتی که در ماده 113 این قانون وجود دارد موانعی در این مسیر ایجاد می‌کند که پیشنهاد بررسی و اصلاح این مواد مطرح شده است.
سرانجام پس از بحث و تبادل‌نظر در مورد مشکلات صندوق‌های بازنشستگی به ویژه صندوق تامین اجتماعی، مقرر شد کارگروه تخصصی با همکاری صندوق‌ها و با حضور نمایندگان کمیسیون جهت بررسی مسائل و مشکلات صندوق‌ها با اولویت صندوق تأمین اجتماعی برگزار و موضوعات بر اساس اولویت و اهمیت مورد بررسی قرار گیرد و پیشنهادات و راهکارهای اصلاحی ارائه شود. همچنین مقرر شد موضوع اکران مستند بمب ساعتی در اتاق در اولویت برنامه‌های این کارگروه قرار گرفته و کلیه گزارش‌های مطالعاتی پیرامون بحران‌های صندوق‌های تأمین اجتماعی جهت بررسی و ارائه نظر دریافت شود.
