ایستانیوز:بنابر نظریه جدید کروگمن که مکمل نظریه نوین تجارت او بود، دیگر با یک توزیع یکدست تولیدات صنعتی در جهان روبهرو نخواهیم بود، بلکه تولید به مرور زمان در مکانهایی از این جهان، خواه چند شهر باشد و خواه چند کشور یا یک منطقه (مثلا آسیای شرقی) متمرکز میشود.
پل کروگمن از همان جوانی نظریات اقتصادی معروف جهان را دچار انقلاب میکرد. یکی از این نظریات مربوط است به تجارت. تا پیش از کروگمن، نظریه تجارت که مبتنی بر نظریات دیوید ریکاردو بود بر تجارتی تاکید میکرد که بنیادش بر مزیت نسبی استوار است. برای مثال کشوری که تولیدات کشاورزی زیادی دارد، با کشوری که تولیدات صنعتی دارد وارد تجارت میشود و آنچه را دارد میدهد و آنچه را میخواهد میگیرد. این داستان روی کاغذ قابل فهم است اما در قرن بیستم حجم زیادی از تجارتهای بینالمللی بین کشورهایی صورت میگرفت که ویژگیهای بسیار مشابه با هم داشتند و این مسئله قابل توضیح با نظریه تجارت کلاسیک نبود.
کروگمن در سال 1979 یعنی زمانی که حتی 30 ساله هم نشده بود در ژورنال اقتصاد بینالمللی توضیحی جدید را ارائه داد که مبتنی بر دو فرض بود: مصرفکننده شاید برندهای متنوعتری بخواهد و تولید هم باید بر اساس صرفهجویی در هزینه صورت پذیرد. همین مسئله باعث شده که هر اقتصادی تا حد توان به تولید خود تنوع ببخشد و بر عکس مسیری حرکت کند که در آن یک ویژگی منحصر به فرد، یا حداقل منحصر به منطقه، زاییده شود.
کروگمن برای این نظریه خود مدلی هم طرح کرد و امروزه بسیاری افراد از همین فرضیات و مدلهای کروگمن استفاده کرده و به آن نام «نظریه نوین تجارت» را دادهاند. البته آن دو فرض برای برخی از کشورها گران تمام شدهاند و آنها را در یک الگوی تجاری زیانبار قفل کردهاند. کروگمن در همینجا اشاره میکند که گرچه جهانیسازی پدیدهای مفید و مثبت بوده اما از دهه 80 میلادی به این سو پدیدهای که به آن «بیشجهانسازی» میگوییم باعث ایجاد نابرابری بین کشورها شده. البته به هر صورت به خاطر بهینه شدن هزینه تولید و متنوعتر شدن محصولات، کلیت پروژه جهانیسازی از نگاه کروگمن پدیدهای مثبت است. کروگمن بر اساس چنین نگاه و تحلیلی عمدتا از تجارت آزاد و جهانیسازی حمایت، و مخالفت اندک خود را با چیزی که تحت عنوان «صنایع استراتژیک» شناخته میشود، ابراز میکند.
جغرافیای اقتصادی نوین
کروگمن را در جهان به دو نظریه بسیار معروف میشناسند که اولی همان «نظریه نوین تجارت» است و دومی «جغرافیای اقتصادی نوین». یازده سال طول کشید که کار کروگمن بر روی نظریه نوین تجارت تبدیل به نظریهای شد که امروزه معمولا به آن «جغرافیای اقتصادی نوین» میگویند. بحث این نظریه با مقالهای آغاز شد که کروگمن در سال 1991 در ژورنال اقتصاد سیاسی منتشر کرد. خود کروگمن میگوید که گذار از نظریه نوین تجارت به این نظریه جدید با اینکه بدیهی به نظر میرسد اما زمان زیادی از او گرفته تا به اینجا رسیده. این مقاله تبدیل به پرارجاعترین مقاله کروگمن شد که اختلافی فاحش با باقی مقالات او از این حیث داشت و خود کروگمن آن را «عشقِ زندگی آکادمیکش» میداند.
کروگمن پیشتر، از بحث «صرفهجویی» پردهبرداری کرده بود و آن را به صورت مستقیم با حجم تولید پیوند زده بود. صرفهجوییِ مقیاسی توضیح خیلی سادهای دارد: اگر چیزی را بیشتر تولید کنیم احتمالا هزینهای که به ازای هر واحد آن میکنیم، کاهش یابد. حال به جای یک کشور، یک منطقه را در نظر بگیرید که کالاهایی را به سطح بالایی از حجم تولید رساندهاند. کروگمن میگوید اگر یک منطقه تولید زیادی داشته باشد، به دلیل پایین آمدن هزینه تولید، میتواند تولید بیشتری را نیز به خود جذب کند.
بنابر این نظریه جدید کروگمن که مکمل نظریه نوین تجارت او بود، دیگر با یک توزیع یکدست تولیدات صنعتی در جهان روبهرو نخواهیم بود، بلکه تولید به مرور زمان در مکانهایی از این جهان، خواه چند شهر باشد و خواه چند کشور یا یک منطقه (مثلا آسیای شرقی) متمرکز میشود. همین تمرکز تولید در مناطق گوناگون جهان به نوبه خود باعث بالا رفتن جمعیت این مناطق هم میتواند باشد و البته از سویی دیگر درآمد آن منطقه را هم افزایش خواهد داد. نکته جالب تاریخ نوشته شدن این مقاله است. در سال 1991 هنوز کشور چین به این اقتصاد عظیم امروزی تبدیل نشده بود اما به مرور زمان و طی دو دهه تبدیل به موجودی عظیمالجثه شد که امروز برای مقابله با آن، دونالد ترامپ مجبور به زیر پا گذاشتن اصول ابتدایی و اساسی تجارت بینالملل شده است. ترامپ با قرار دادن تعرفه بر واردات از کشوری مانند چین، به عبارتی هزینه تولید در این کشور را به سهم خود بالا برده و تولید در چین و صادرات به جهان را از صرفه و سود همیشگیاش خارج کرده است.
پل کروگمن
پل کروگمن سال 1953 در نیویورک امریکا به دنیا آمد. در سال 1974 از دانشگاه یِیل کارشناسی خود را در اقتصاد گرفت و سپس برای تکمیل تحصیلات خود به MIT رفت. کروگمن در سال 1977 از این دانشگاه دکتری اقتصاد خود را گرفت و تنها زمانی که 24 سال سن داشت وارد جهان نظریات اقتصادی شد. اقتصاددانی که از همان جوانی تا امروز در چتر گسترده اقتصاد کلان کینزی قرار میگیرد، در سال 2008 به خاطر نظریاتش درباره تجارت جهانی و جغرافیای اقتصادی موفق به اخذ نوبل اقتصاد شد. او هماکنون ستوننویس نیویورک تایمز است و در مرکز تحصیلات تکمیلی شهر نیویورک تدریس میکند./ آینده نگر