کشاورزی چقدر انرژی مصرف می کند؟

 مصرف انرژی در بخش های مختلف مساله مهم اقتصاد است. اما هر بخش چقدر انرژی مصرف می کند؟ موسسه پژوهش های برنامه ریزی، اقتصاد کشاورزی و توسعه روستایی در گزارشی به میزان مصرف انرژی در بخش های مختلف اقتصاد به خصوص بخش کشاورزی پرداخته است.

 

طبق این گزارش افزایش مصرف نهایی انرژی از سال 1368 تا 1389 عمدتا ناشی از رشد مصارف نهایی انرژی به ترتیب در بخش های حمل و نقل، خانگی، تجاری و صنعت بوده است. البته ترتیب بخش ها بعد از اجرای قانون هدفمندی یارانه ها در اواخر سال 1389 به صورت خانگی، تجاری، حمل و نقل و صنعت تغییر یافته است و میزان مصرف انرژی بخش صنعت نسبت به بخش حمل و نقل کمی کاهش یافته است. از آنجایی که مصرف انرژی در نیروگاه ها مصرف نهایی نبوده، بلکه مصرف واسطه ای است، بنابراین می توان گفت که نقش بخش خانگی و تجاری و نیز بخش حمل و نقل و صنعت در افزایش مصرف نهایی انرژی کشور دارای اهمیت درجه اول است.

 

این گزارش می نویسد: سهم مصرف انرژی پالایشگاه ها و بخش کشاورزی از سال 1346 تاکنون همچنان ناچیز بوده است. لذا رشد شدت مصرفی حمل های انرژی به دلیل رشد مصرف حامل های انرژی در این بخش ها نبوده است. پس می توان گفت که بخش کشاورزی تقریبا کمترین سهم را از تقاضای نهایی انرژی بخش ها داراست. این در حالی است که بخش کشاورزی به تنهای نقش بسزایی در افزایش ارزش افزوده و کاهش نرخ بیکاری کشور ایفا می کند و با اختصاص میزان بیشتری از سهم مصارف انرژی در این بخش که عمدتا در بکار گیری تجهیزات و ماشین آلات و تهیه روش ها و فرایندهای مدرن و لازمه کشاورزی صنعت، متجلی می شود، می توان نقش این بخش را در اقتصاد کشور بسیار بارزتر و چشمگیر کرد. به عبارتی این امر می توان گویای اهمیت بالای بررسی پتانسیل های مصرف انرژی در بخش کشاورزی همگام با فعالیت های موازی مدرنیزاسیون این بخش باشد. لذا باید سیاست های مناسبی را در راستای از بین بردن موانع بر سر راه مصرف حامل های انرژی در بخش کشاورزی اتخاذ کرد.

 

 

 

همچنین بررسی روند مصرف نهایی انرژی بخش کشاورزی طی سال های 1367-94 بیانگر آن است که مصرف فرآورده های نفتی روند رو به کاهشی را پیموده و بالعکس حامل های برق و گاز طبیعی به عنوان جایگزین نفت گاز، آنچنان صعودی را در پی داشته اند که توانسته اند کاهش مصرف انرژی بخش از نفت گاز به عنوان سوخت غالب در بخش را جبران کنند.

مطابق ترازنامه انرژی 1394، هنوز سهم قابل توجهی از انرژی مصرفی در این بخش به ترتیب از برق و فرآورده های نفتی تامین می شود. به عبارتی در سبد انرژی بخش کشاورزی سهم برق 41.3  درصد، فرآورده های نفتی 38.6 درصد و گاز طبیعی 20.1 درصد است. بیشترین میزان رشد مصرف گاز طبیعی در سال 1394 مربوط به بخش کشاورزی با 294 میلیون مترمکعب افزایش (21.8 درصد رشد) است.

 

 

*بررسی روند رشد مصرف انرژی در بخش کشاورزی

 

موسسه پژوهش های برنامه ریزی، اقتصاد کشاورزی و توسعه روستایی همچنین ادامه می دهد: بررسی متوسط مصرف نهایی انرژی بخش کشاورزی، طی پنج برنامه توسعه اقتصادی کشور حاکی از آنست که میزان آن از 31.6 میلیون بشکه معادل نفت خام به 48.9 میلیون بشکه معادل نفت خام افزایش یافته است. با این وجود متوسط سهم مصرف نهایی بخش از متوسط کل مصرف نهایی کشور از 5.4 به 4 درصد رسیده است. این امر بیشتر در برنامه سوم، چهارم و پنجم توسعه رخ داده است. عمده دلیل این امر عدم تحقق اهداف در نظر گرفته شده در برنامه های توسعه بود. در برنامه پنجم توسعه هم این امر با هدفمندی یارانه ها و حمایت های کم دولت در زمینه حامل های انرژی مورد استفاده بخش کشاورزی بیشتر تشدید یافت.