در مورد مکتب های تحول در شخصیت ایرانی تحت عنوان "عقلانیت و توسعه یافتگی ایران " بحث های متفاوتی وجود دارد . بطور کلی مفهوم توسعه یافتگی به معنای توجه فراگیر به علم و عقلانیت، صنعتی شدن، توجه به سیاست خارجی مدافع اقتصاد ملی، نخبه پروری ،مسئولیت پذیری مردم ،کوچک شدن و پاسخگویی دولت و عوامل مختلف به تناسب الگوهای فرهنگی و تاریخی هر کشور قابل تعریف است. در کشورهای توسعه یافته گسترش بسترهای اجتماعی ،توجه به نخبه گان وایجاد تشکل های سیاسی نقش به سزایی در افزایش سطح آگاهی مردم در گزینش ها ،ایجاد فضای گفتگوی آزاد و نقدهای معقول رسانه ای در کنار ایجاد تشکل های حزبی ,رقابتی و انتخابات آزاد دارد که دولت را به شفافیت و پاسخگویی به مردم وادار می کند. در حالی که در ایران و دیگر کشورهای توسعه نیافته به دلیل فقدان تشکل های حزبی و عدم توجه به شایسته سالاری و ورود بهترین ها و با سوادترین ها در حوزه های مدیریت و تصمیم گیری های کلان هیچگونه نشانه ای از عقلانیت مبتنی بر مسئولیت پذیری و ملی گرایی وجود نداشته که ماحصل آن نظام اقتصادی رانتی و عدم تمایل به ارتباطات شفاف تکنولوژیکی و مدیریتی با کشورهای توسعه یافته و بی توجهی به سیاست های سرمایه گذاری خارجی و ایجاد شرایط قابل اتکا و با ثبات اقتصادی است. چین یکی از الگوهای موفق جهان سوم است که با استفاده ازاجماع فکری نخبه گان در تصمیم گیری ها و مواجه با شرایط داخلی و جهانی توانست به پیشرفت های چشمگیر اقتصادی و افزایش امید به زندگی دست یابد و به عنوان قطب مهم اقتصادی آسیا شناخته شود. هرچند به تنهایی انتخاب نخبه گرایی به عنوان استراتژی توسعه عامل موفقیت نیست و تابع شرایطی است که در همه کشورهای توسعه نیافته فراهم نیست، اما توجه به شایسته سالاری و نخبه گرایی می تواند پیامدهای مهم دیگری داشته باشد . اولین اصل توجه به نهادهای تصمیم گیرنده و مدیریتی در بدنه دستگاههای اجرایی و دولتی است . اینکه تصمیم سازان چگونه فکر می کنند ؟ تا چه اندازه به جامعه و کشور تعلق خاطر دارند ؟ و توسط چه مناسباتی وارد کار اجرایی شده اند؟ بسیار مهم است. مسلماً آدم خوب بودن و یا توان مند بودن دو مساله قابل توجه است که باید مردم در گزینش دولت مردان با توجه به منافع خود و جامعه توجه کنند.بنابراین در کشورهایی که انتخابات آزاد و احزاب سیاسی مستقل وجود ندارد ، توجه به شایسته سالاری در توسعه یافتگی کشور دخیل است .از طرفی عقلانیت یکی دیگر از عوامل مهم در سطوح اجرایی و مدیریتی است که ارتباط مستقیم با توسعه یافتگی دارد. ایران در دو قرن اخیر در سطح مدیریتی و روشنفکری دچار "عدم تشخیص موقعیت و وضعیت " بوده که خود زمینه ساز بسیاری از مشکلات توسعه ای ناشی از روحیه ایده آل گرای ایرانیان است . منطقی فکر نکردن و هیجانی بودن یکی از عوامل مهم رفتارهای ایده آل گرایانه در فرهنگ استبداد زده ما ایرانیان است .بنابراین تا ساختارهای شخصیتی و فرهنگی تغییر نکند ساختارهای اقتصادی و سیاسی متحول نخواهد شد. در کشورهای توسعه یافته ساختارهای اقتصادی و سیاسی، شخصیت و فرهنگ را تحت تاثیر تغییرات مدرن قرار داده است در حالی که در ایران در طول این دو قرن اخیر فقط ساختارهای اجتماعی و سیاسی بدور از قوانین حقوق بشر مرتباً دستخوش تغییر بوده و ساختارهای شخصیتی همچنان سنتی باقی مانده است.برای شناخت یک جامعه باید به دنبال شخصیت افراد جامعه رفت.
