زمان شناسی و مجموعه نگری اقتصاد را نجات می دهد

افزایش نرخ سود سپرده های بانکی در چندسال اخیر به تمرکز حجم پول در بانک ها انجامید. در عمل بخش مولد اقتصاد کمتر از این پول ها بهره برد و علی رغم هشدار پارلمان بخش خصوصی بانک ها با اعطای سود بالا به سپرده گذار، از سوی دیگر نرخ بالای بهره را برای تسهیلات تعیین می کردند، نرخی که در فعالیت های مولد اقتصاد توجیه و صرفه ای نداشت.

 

کاهش نرخ سود بانکی برای حرکت نقدینگی و سرمایه های خرد و کلان به سمت تولید در دستور کار قرار گرفت اما متاسفانه بیش از تولید این بازارهای موازی بود که با تشدید دلالی و سفته بازی از این اقدام بهره برد. کاهش نرخ سود بانکی البته تنها دلیل افزایش نرخ ها به ویژه نرخ ارز در چند ماه اخیر نبود. نرخ ارز در چندسال اخیر متناسب با نرخ تورم افزایش نیافته بود و این مسئله به حفظ ظرفیت نوسان پذیری ناگهانی ارز منجر شد. تحرک سودجویان در بازار ارز دست به دست دیگر عوامل داد و ثبات و آرامش آن را برهم زد. حال سوال این است که چرا کاهش نرخ سود بانکی به انتفاع بخش تولید نینجامید؟

 

سرمایه گذاری منفی، لزوم استفاده از ظرفیت های خارجی و وضعیت فعلی نقدینگی در کشور شعار نیست. این ها مسائل مهم اقتصاد است که باید در نظر گرفتن دیگر بخش ها به آن پرداخت. متاسفانه فقدان نگاه مجموعه نگر باعث شده که هیچ یک از اقدامات مثبت به نتیجه مورد نظر در اقتصاد نرسد. نگاهی که اکنون در جامعه اقتصادی ایران حکومت می کند، سودآوری کوتاه مدت است و به دلیل سودآوری بلند مدت تولید و مشکلات ریز و درشت فضای کسب وکار، سرمایه دار ترجیح می دهد خودش را به دردسر نیندازد. بانک ها حکم حلقه ای را دارند که باید زنجیر تولید و سرمایه های خرد را بهم پیوند بزنند اما چالش های چند سال اخیر سیستم بانکی مثل عملکردها، بهره وری، تطابق با استانداردهای جهانی و ... فعالیت بانک ها را تحت تاثیر قرار داده است.

 

اقتصاد ایران دچار دردهای متنوع است که نمی توان با نگاه بخشی آن را اصلاح کرد. در این زمینه به نگاهی مجموعه نگر و سیستمی نیاز داریم که با در نظر گرفتن وضعیت دیگر بخش ها، تیغ جراحی اش را به یکی از ارگان های اندام اقتصادی بکشد. سال آینده، برای اقتصاد ایران در شرایطی سال خوبی ست که اصلاحات اقتصادی با تکامل دیدگاه جامعه اقتصادی از بخشی به فرابخشی دنبال شود. زمان شناسی، یعنی اجتناب از تاخیر و جلوگیری از تعجیل در فرآیند اصلاحات اقتصادی از اهمیت به سزایی برخوردار است. اینکه تا چه اندازه اصلاح اقتصاد و درمان بیماری هایش در سال آینده خورشیدی ممکن است، منوط به همین دو نکته خواهد بود.