ایستانیوز:فرشاد توماج.کارشناس بخش تحقیق و توسعه خودروسازی ولوو در روزنامه شرق نوشت: حاشیه‌های ایجادشده حول محور اعداد بودجه در هفته گذشته به بحث افزایش ٩برابری تعرفه وارداتی خودروهای هیبریدی رسید.
به گزارش پایگاه اطلاع رسانی بازارهای مالی(ایستانیوز)،سرریزشدن بحث‌های کارشناسان این صنعت و فعالان محیط زیست، بالاخره محمد‌باقر نوبخت، رئیس سازمان برنامه‌وبودجه را وادار به ارائه توضیحاتی دراین‌باره کرد که نفس این پاسخ‌گویی، خود رسمی نسبتا جدید و تحسین‌شدنی است. در نشست خبری‌ای که با موضوع اشتغال در بودجه سال ۹۷ در هفته گذشته انجام شد، آقای نوبخت در توجیه چرایی این افزایش، ضمن مخالفت با تأثیر مثبت این نوع تکنولوژی، ادعا کردند: «آنچه در عمل می‌تواند موجب کاهش آلودگی هوا شود، خودروهای برقی‌ای هستند که تعرفه آنها صفر است. خودروهای هیبریدی سوخت بنزین هم دارند و از یک سرعتی به بالا از برق استفاده می‌کنند که این سرعت عموما برای خارج از شهر است؛ بنابراین کمک چندانی به کاهش آلودگی هوا در شهر نمی‌کنند».
همچنین در ادامه تأکید کردند این سیاست تعرفه پایین، «ایجاد رانت خواهد کرد» که در نتیجه موجب تصمیم به افزایش تعرفه خودروهای هیبریدی شد.
بررسی این توضیحات، نکات جالبی را درباره میزان صحت و دقت کارشناسی آن آشکار می‌کند:
۱- برخلاف آنچه آقای نوبخت ادعا کرده‌اند، موتور الکتریکی خودروهای هیبریدی در داخل شهر و در شرایطی که سرعت ماشین پایین و تعداد ترمز بالا است، بیشترین میزان بهره‌وری و بالاترین سطح صرفه‌جویی در سوخت را دارد. در بیرون شهر و در سرعت‌های یکنواخت بالا است که موتور احتراق به قسمی در قیاس با موتور الکتریکی خودروی هیبرید، قابلیت رقابت پیدا می‌کند که حتی به آنجا می‌تواند منتهی شود که موتور الکتریکی از کار خارج شود تا هم باطری برای شرایط بهتر شارژ بماند و هم حداکثر کارایی از مجموعه پیشرانه ماشین به دست آید. به عبارتی، برخلاف آنچه آقای نوبخت توضیح داد، اتفاقا کارکرد اصلی خودروهای هیبریدی در کاهش مصرف سوخت و کاهش تولید آلاینده در شرایط استفاده شهری و در شهرهای پر‌ترافیک است.
۲- دوباره برخلاف ادعای آقای نوبخت، این خودروهای برقی نیستند که باعث کاهش آلودگی هوا خواهند شد؛ حداقل با توجه به شکل تولید برق ایران. برخلاف بسیاری از کشورها که سرمایه‌گذاری عظیمی در بخش تولید الکتریسیته پاک کرده‌اند، نگاهی به گزارش سازمان توانیر آشکار می‌کند که بیش از ۹۰ درصد برق تولیدی ایران، محصول فعالیت نیروگاه‌هایی است که با گستره‌ای از سوخت‌های فسیلی کار می‌کنند. به عبارتی، برق تولیدی ایران در یک چرخه کامل تولید تا مصرف، اگر نگوییم بیشتر، اما به اندازه خود سوخت فسیلی کثیف و آلاینده است.
از طرف دیگر، با توجه به پایین‌تربودن بازده موتورهای الکتریکی فعلی نسبت به مشابه احتراقی، خودرو‌هایی که از این سوخت‌ها استفاده می‌کنند، تا ٥٠ درصد می‌توانند از هم‌عرض بنزینی خود آلوده‌کننده‌تر باشند. برتری اتومبیل‌های هیبریدی این است که بخشی از انرژی مورد نیاز برای شارژ باتری را از خود موتور احتراقی تأمین می‌کنند؛ امکانی که خودروهای کامل الکتریک آن را ندارند. این در کنار نبود زیرساخت‌های لازم برای استفاده از اتومبیل‌های برقی، حتی در شهری با مختصات تکنولوژیک تهران است که واردات، فروش و استفاده از آن را برای شهروندان دشوار می‌کند.
۳- مسئله سوم که آقای نوبخت اشاره کرده‌اند، رانت‌زا‌بودن تعرفه پایین این خودروست که نگارنده متوجه منظور آقای نوبخت نمی‌شود.
خودروهای مختلف، با توجه به حجم موتور، تعرفه‌های متفاوتی دارند که هدف از آن ایجاد تبعیض مثبت و تشویق بازار به استفاده از یک الگوی مشخص محصول است. تعرفه پایین خودروی هیبریدی نیز برای تشویق واردکنندگان به واردات و مصرف‌کنندگان به مصرف آن است که در نهایت برنامه‌ریزی شده بود نفع آن به بهبود محیط زیست شهرها برسد. به عبارتی، تعرفه مختلف در محصولات متفاوت ربطی به رانت ادعایی آقای نوبخت ندارد.
رانت، یا محصول وجود چند تعرفه متفاوت بر یک کالای مشابه است، یا نتیجه رقابتی غیر‌عادلانه در برخورداری از آن تعرفه؛ اولی ربطی به مسئله بیان‌شده در متن ندارد، دومی هم چاره‌اش در تغییر تعرفه نیست. دولت وظیفه دارد فضایی رقابتی برای استفاده عادلانه از تعرفه‌ها ایجاد کند، وگرنه هر محصولی با هر سطح تعرفه‌ای رانت‌زا خواهد بود.
