راه اندازی سامانه مدیریت ریسک دربورس

به گزارش پایگاه اطلاع رسانی بازارهای مالی (ایستانیوز)، مسلم پیمانی افزود : به عنوان نمونه هرکسی می خواهد اختیار خرید را بفروشد موظف است دارایی پایه داشته باشد. همچنین در اختیار معامله حساب ها روزانه حسابرسی می شود به طوری که روزانه اعلام می کنند که امروز سهامدار چقدر طلبکار یا بدهکار است.

به سامانه ای که به روزرسانی حساب را انجام می دهد سامانه مدیریت ریسک گفته میشود.

پیمانی تاکید کرد : این سامانه در بورس کالا تمام و اجرایی شد ، در بورس اوراق بهادار تهران نیز اختیار معامله انجام و اجرایی شده و سامانه مدیریت ریسک نیز بیش از 80 درصد مراحل اجرایی شدن این سامانه به اتمام رسیده است.

وی اعلام کرد : امید است تا پایان امسال این سامانه به بهره برداری برسد و البته این سامانه نهایی نمی شود چرا که همیشه زمینه های توسعه ای وجود دارد.

پیمانی گفت : در حال حاضر محاسبات و روش های آن تمام شده است اما شرکت هایی که در بخش های خصوصی باید اقداماتی در این زمینه انجام دهند. پیش بینی می شود این اقدامات تا پایان سال جاری انجام شود و می توانیم سال آینده با مدل جدید سامانه مدیریت ریسک شروع به کار کنیم. مدل های بعدی هم در دست اقدام است تا توسعه یابد چون توسعه این سامانه فرایند اتفاقی نیست و همیشگی و مستمر است.

مشاور رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار تاکید کرد : تنوع بخشیدن با ابزارهای مالی می تواند در مهار تورم و هدایت بهینه منابع مالی سرگردان به بخش های زیربنایی اقتصاد کشور تاثیرگذار باشد.

پیمانی گفت : علاوه بر این با توجه به نبود ابزارهای مالی کافی در بازار سرمایه ایران طی سال های گذشته و به ویژه کمبود ابزارهای لازم جهت کاهش ریسک موجود،شورای بورس اوراق بهادار در دولت یازدهم اقدام به تصویب معاملات اوراق اختیار کرده است اما از آنجا که اوراق اختیار در بورس اوراق بهادار تهران سابقه ای ندارد، ایجاد و استفاده از آن به فرهنگ سازی بین سهامداران نیازمند است.

وی افزود : اختیار معامله، اوراق بهاداری است که به دارنده آن حق خرید یا فروش یک دارایی خاص را در قیمت معین و در تاریخ مشخص یا قبل از آن اعطا می کند.

اختیار معامله به عنوان یکی از اوراق بهادار «اشتقاقی» (اوراق بهادار مشتق شده یا اشتقاقی اوراقی هستند که ارزش آنها بستگی به ارزش یک دارایی دیگر دارد) شناخته می شود.

پیمانی اظهار داشت : اختیار معامله، قراردادی است بین دو گروه(یک خریدار و یک فروشنده)به طوری که خریدار از فروشنده اختیار معامله، حق خرید یا فروش یک سهم را در یک قیمت معین خریداری می کند.

مشاور سازمان بورس و اوراق بهادار اعلام کرد : ابزارهای مالی به سه دسته کلی تقسیم می شود. یک سری از ابزارهای مالی، ابزار مالکیت است، مانند سهام که نشان می دهد شما مالک بخشی از یک شرکت هستید و سهام آن را دارید. مالکی هستید که می توانید در مدیریت آن شرکت دخالت کنید و در منافع شرکت هم سهیم هستید. نوع دیگری از ابزارهای مالی نشان می دهد که شرکت، دولت یا شهرداری ها مبلغی به شما مانند اوراق مشارکت بدهکار است.

وی افزود : اوراق اختیار معامله یا آپشن به عنوان دسته سومی جزو ابزارهای مالی قرار گرفته است که با عنوان اوراق مشتقه شناسایی می شود که انواع مختلفی دارد مانند اوراق آتی، قرارداد آتی، قراردادهای تاخت معامله اما پر کاربرد ترین و معمول ترین آنها اوراق اختیار معامله است.

پیمانی اظهار داشت : اوراق اختیار معامله جزو دسته سوم ابزارهای مالی محسوب می شود و جزو ابزارهای پر طرفدار مالی نیز به حساب می آید؛ یکی از مزیت های اختیار معامله نگاه سرمایه گذاری به این ابزار است؛ به طوری که امروز خریداری و بعد به قیمت بالاتر فروخته شود.

وی گفت : از دیگر مزیت های اختیار معامله مدیریت ریسک آن است و به اصطلاح سهام را پوشش ریسک می دهد. یکی دیگر از مزیت های اختیار معامله این است که دارنده آن سهام اختیار دارد که سهام را بفروشد. از مدل های دیگر اختیار معامله، می توان به اختیار خرید اشاره کرد.

وی در باره اینکه این ابزار روی بازار سرمایه و معاملات بورسی چه تاثیری دارد؟ گفت: اختیار معامله ابزار جدیدی در بازار مالی محسوب می شود. سعی کردیم برای توسعه و پیشرفت آن اقداماتی صورت گیرد. به عنوان نمونه در اوراق اختیار معامله مبتنی بر کالا، فقط روی سکه و در بخش شرکت ها، اختیار معامله در شرکت ملی مس ایران، ایران خودرو و فولاد مبارکه اجرایی شده است.

سلیمانی افزود : این ابزار در بازار مالی ایران ابزار جدید محسوب می شود و بازار باید با کاربرد آن آشنایی پیدا کند و دوم اینکه این ابزار، ابزار ریسکی برای سرمایه گذاری محسوب می شود و جزو ابزارهای اهرمی است.

اگر با محدودیت حرکت نمی کردیم، ممکن بود برخی افراد که آشنایی با این ابزار ندارند، یک دفعه و بی محابا به این معامله ورود کنند و زیان های هنگفتی را متحمل شوند. چون سطح سود و زیان آن به دلیل خاصیت اهرمی، نوسانات بالایی دارد.

وی گفت : درست است که اختیار معامله ابزار پوشش ریسک محسوب می شود، اما اگر فقط به دید سرمایه گذاری وارد آن شویم به شدت ابزارهای پرریسکی به حساب می آید.

این ابزارها چون گردش مالی دارد، ابزار سرمایه گذاری است و روی گردش بازار ما تاثیر می گذارد. به عنوان نمونه در بازارهای دنیا ابزارهای مشتقه چندین و چند برابر ارزش معاملات نسبت به ابزارهای سودآوری دارد.

نکته سومی در ابزارهای مشتقه، کارایی این ابزار در بازار است. به زبان ساده می توان گفت که ابزارهای مشتقه به منصفانه شدن قیمت دارایی های پایه کمک می کند.

به نوشته صدا و سیما ،پیمانی گفت :ابزار معامله پر ریسک و پیچیده است یعنی با یک ماشین حساب ساده نمی توان برای محاسبه قیمت آن را جمع و تفریق کرد.

مدل هایی که برای محاسبه قیمت ابزار مشتقه اختیار معامله وجود دارد مدل های پیچیده ای است به طوری که در سال 1995 کسی که این مدل را برای محاسبه ارایه کرد، جایزه نوبل اقتصاد گرفت.

وی افزود : برای فرهنگ سازی ابزار معامله شرکت بورس، مرکز مالی ایران، کانون ها و کارگزاری ها کلاس های متعددی در این باره برگزار کرده اند. علاوه بر این کلاس ها در فضای مجازی نیز گروه هایی تشکیل شده است تا مطالب را به علاقمندان ارایه دهد.

مشاور رئیس سازمان بورس گفت : در این میان بورس کالا دوره هایی مستمر در این زمینه برگزار کرده است اما به دلیل محدودیت ظرفیت، ثبت نام اندکی انجام می شود و متقاضیان می توانند در دوره های بعدی شرکت کنند. در این کلاس ها تلاش شده است که به نکته های اساسی تاکید شود.

وی درباره تاثیر تحریم ها روی اجرایی شدن اختیار معامله گفت : تحریم ها روی سامانه های فنی اختیار معامله تاثیرگذار بوده است ، به همین دلیل این سامانه ها را به صورت داخلی پیگیری می کنیم. سامانه محاسبات ریسک به صورت داخلی در حال پیگیری است به طوری که استانداردها و ضوابط و محاسبات آن استخراج شده و فقط اجرایی شدن آن توسط بخش خصوصی باقی مانده است. به طور کلی می توان گفت که بخش خصوصی در این سال ها تلاش کرده تا دانش فنی را بومی سازی کند تا تحریم ها روی فعالیت آنها تاثیرگذار نباشد.

پیمانی اظهار داشت : در حال حاضر این ابزار در حوزه کالا فقط روی طلا اجرایی شده، اما در این باره مذاکراتی صورت گرفته است تا روی محصولات کشاورزی مانند ذرت نیز برده شود.

یعنی در حوزه کالا فقط روی محصولات کشاورزی تاکنون صحبت هایی شده است و ابزارهای دیگر مانند گواهی سپرده سکه طلا و اوراق آتی سکه طلا، آپشن روی قرارداد آتی داشته باشد. در حوزه اوراق بهادار یعنی بورس، فرابورس و بورس کالا دارایی های پایه نیز قرار است متنوع تر شود. به عنوان نمونه بجز ایران خودرو، فولاد مبارکه و شرکت ملی مس سهم شرکت های دیگر هم شامل این ابزار شود.

وی افزود: آغاز به کار اختیار معامله از سالها پیش مطرح شده بود اما هیچ وقت به مرحله اجرایی شدن نرسید. در دولت یازدهم، رییس سازمان بورس و اوراق بهادارجلساتی برگزار کرد و بر راه اندازی این ابزار تاکید ویژه ای داشت. برای آغاز فعالیت اختیار معامله نیازمند بستر مقرراتی بودیم که در سال 95 تهیه، تدوین و تصویب شد.

پیمانی گفت : دومین اقدامی که صورت گرفت، آماده سازی بسترهای فنی بود. در بورس کالا و بورس تهران بسترهای فنی آماده سازی شده است و فقط منتظر بخش خصوصی هستیم که اقدامات نهایی را انجام دهد و استانداردها را بررسی و اجرایی کند تا بتوانند اختیار معامله را از طریق سیستم های آنلاین انجام دهند. از دیگر اقدامات فرهنگ سازی استفاده از این ابزار بود که به برگزاری کلاس ها اشاره کردیم. بنابراین سه اقدامی که تاکنون صورت گرفته بحث زیرساخت مقرراتی، زیر ساخت فنی و فرهنگ سازی بوده است.

مشاور رئیس سازمان بورس گفت : ابزار معامله دارای ریسک بالایی است، بنابراین شخص عادی برای خرید سهام از این طریق با ریسک بالایی مواجه می شود. اگر فقط اختیار معامله را خریداری کند هم با ریسک بالایی روبرو خواهد شد. اما اگر این دو را با هم ترکیب کنیم پوشش ریسک می دهد و پرتفویی تشکیل داده است که ریسک ندارد. این امر موجب می شود تا بخش بیشتری از مردم بتوانند در این زمینه سرمایه گذاری کنند و جذب بازار سرمایه شوند.

پیمانی گفت : این ابزار اجازه می دهد که شخص حقیقی به طور مستقیم سهامی را خریداری کند و ریسک آن را هم از طریق این ابزار کاهش دهد. افرادی که قبلا بودند می توانند از این طریق ریسک گریزی داشته باشند و سهام خود را بیمه کنند و پوشش ریسک دهند و نگران کاهش قیمت نباشند.