پایگاه خبری ایستانیوز
کد خبر: ۲۵۲۴۰۷ - تاریخ انتشار: ۱۳۹۷/۵/۶
»

سبک زندگی زنان در سالهای جنگ جهانی اول

حورا خاکدامن /روزنامه نگار
ایستانیوز: نشست علمی انجمن زنان پژوهشگر تاریخ درروزچهارشنبه سوم مردادماه ۱۳۹۷ در سالن دکتر پرهام سازمان اسنادوکتابخانه ملی ایران با حضور جمعی ازاعضای انجمن و پژوهشگران برگزار گردید.
خانم دکتر ربابه معتقدی به عنوان سخنران اصلی جلسه در مورد سبک زندگی زنان در سالهای جنگ جهانی اول پژوهش و تحقیق خود را در این زمینه ارائه نمودند که  در ادامه حاضران به  پرسش و پاسخ  و تبادل نظرات  کارشناسانه در این زمینه  پرداختند. در این هم اندیشی سه سبک زندگی زنان از دیدگاه سرمایه اقتصادی ،فرهنگی و اجتماعی در دوران قاجار مورد بررسی قرار گرفت و  به تاثیر جنگ جهانی اول در زندگی زنان  اشاره گردید. به گفته این پژوهشگر تاریخ  در ابتدا تصور می شد که در مورد  زندگی اجتماعی زنان در دوران قاجار  اسناد تاریخی وجود نداشته باشد و زندگی آنان در هاله ای از ابهام در پس پستوهای خانه ها پنهان مانده باشد ولی با کمال تعجب دیده شد که اسناد زیادی در ارتباط با فعالیت، توانمندی  و نقش بارز زنان  در آن دوران  وجود داشته اما  با این تفاوت که فقط اسمی از آنها در تاریخ برده نشده است . دکتر معتقدی با اشاره به سالهای 1920-1914 در دوران جنگ جانی اول چنین اشاره می کند : در این سالها تهران دچار قحطی بزرگی شده بود و حضور سربازان بیگانه  در ایران و صادرات غله و غذا توسط متفقین به خارج از ایران باعث شده بود که زنان بخصوص زنهای تهرانی با این موضوع قحطی بسیار درگیر باشند . در سال 1336 قمری مرگ و میر در تهران خیلی زیاد بود و مردم نگران نان گندم و برنج بودند و زنها به عنوان نیمی از جامعه و مادرانی که موظف به تهیه خوراک برای فرزندان بودند عموماً در راه اندازی تظاهرات وشعار دادن در  اعتصاب ها و اعتراضات  مردمی درکوچه و بازار در کنار سفارت ها و منازل خوانین و بزرگان  در طلب نان  نقش بسیار پررنگی داشتند . 
وی  در ادامه  به بررسی ابعاد فرهنگی و تغییر عادات و سبک زندگی زنان در دوران قاجار در طول سالهای جنگ و قحطی تهران پرداخت و خاطر نشان کرد:  با ورود اولین  چرخ خیاطی های سینگر در تهران که در خانه های اشراف جنبه دکوری و تجملاتی داشت خانواده های کارگری و متوسط جامعه برای دوخت لباس های مدرن و اروپایی و راه اندازی کسب و کار خیاطی اقدام به خرید اقساطی چرخ خیاطی های گران قیمت سینگرنمودند که در آن سالها بدلیل جنگ و قحطی و ورشکستگی خریداران  قادر به پرداخت اقساط چرخ خیاطی ها نبودند و با پر کردن فرم های افلاس نامه ناتوانی و عجز خود را در پرداخت بدهی های خود به شرکت مربوطه  اعلام می نمودند. اما با این وجود  جلو های مد و مدگرایی در پوشش زنان در کوچه و بازار با وجود جنگ و قحطی بسیار مشهود بود. به گفته این پژوهشگر تاریخ: این تغییر در سبک پوشش و رواج موسیقی در این دوران به طبع ارتباط و ورود سربازان متهدین و حشر و نشر با افراد اروپایی بود که تبلیغات  روزنامه ها در ترویج آن نقش به سزایی داشتند. به همین ترتیب رواج کلاس های موسیقی و آموزش زبان های خارجه نیز در تهران  بسیار زیاد شده بود . کم کم نوع پوشش خانم ها نیز  تغییر محسوسی کرد  . چادر چاقچولها به چادرهای چرخی کوتاه و ابایی با جوراب های گیپور خارجی جایگزین می شود  . زنان و دختران جوان با لباسهای لباس های مد  اروپایی در کوچه و بازار تا دیر وقت به گردش و تفریح می پردازند چنانچه این مسئله موجب تشدید رفتارهای تعصب آمیز بازاریان و کسبه  میگردد  و خواستار مقررات منع رفت و آمد زنان از ساعات بعد از غروب در خیابان های پر رفت و آمد علی الخصوص  لاله زار می شود  . موضوع ساز و گرامافون و نوای تصنیف و موسیقی علاوه بر حضور زنان آلا مد در کوچه و خیابان جلوه های جدیدی از سبک زندگی اروپایی را در تهران به نمایش می گذارد. در اسناد موجود شکایت های زیادی از مردم  متدین که نگران به گناه افتادن برای به گوش رسیدن صدای ساز و آواز از خانه ها ی همسایگان موجود است .
در ادامه دکترمعتقدیبه  موضوع کارگران جنسی  زن درطول  این سالها که بدلیل حضور سربازان  بیگانه در ایران خصوصا در مناطق نفت جنوب و شهر تهران  با ارائه مستندات تاریخی پرداخت واشاره نمود که وجود محله های خاص کارگران جنسی بر خلاف تصور مربوط به دوران پهلوی اول و تعطیلی کاخ های درباری و آوارگی کنیزهای درباری نبوده بلکه طبق اسناد موجود در محله قجر یا همان دروازه قزوین استشهاد های محلی ساکنین این منطقه در مورد شکایت از اوضاع موجود به نظمیه وجود داشته است. 
همچنین در مورد حبس و جریمه و استنتاق زنان  و پرداخت پول و جزای نقدی   اسناد موجود در این دوران بررسی گردید . بخشی از این اسناد مربوط به باندهای سرقت و جیب بری زنان بین سنین 45-9 سال و استنتاق و حبس و جریمه  بود . دکتر معتقدی  در پایان  تاکید کرد:.زنان در طول تاریخ  و حتی  دوران جنگ جهانی اول مثل زنان عصر ما می زیستند و مفعول منزوی نبودند. چنانچه در اسناد تاریخی150 سال قبل  زنان با سواد و فرهیخته ای وجود داشتند که دفترچه خاطرات و کتابچه های دستور آشپزی می نوشتند  و حتی تصنیف خوانی می کردند .  اما با کمال تعجب در کتابهای تاریخی هیچ اثری از آنها دیده نمی شود که این مسئله به دلیل کم کاری زنها نبوده بلکه به دلیل این بوده که در آن زمان قدرت در دست  مردانی بوده که در تبدیل اطلاعتشان به دانش طبق نظریه میشل فوکو در کتابمعروفش تحت عنوان " میل به دانستن " عمداً زنان را نادیدهگرفتند و در مورد آنها ننوشتند و حذفی عمدی در کار بوده است. اما امروز ما زنان چون گذشته هستیم ،کار می کنیم و خیلی پر انرژی تر از قبل حضور داریم   و تاریخ  را به نفع خود رقم خواهیم زد.